Studiekringen scherpen de geest

In een studiekring praat een vast groepje senioren over de actualiteit en interessante thema’s. Door heel Nederland komen steeds meer van deze informele studiekringen. En je hoeft geen studiebol te zijn om deel te nemen!

Waar senioren samenkomen ontstaat binnen de kortste keren een genoeglijk gesprek, vaak onder het genot van een kopje koffie of thee. Er wordt geanimeerd gesproken over de kleinkinderen, bezorgd geïnformeerd naar ieders gezondheid, enthousiast verteld over allerlei hobby’s en met pretoogjes worden de nieuwste dorpsroddels besproken. Heel gezellig allemaal. Maar het leven is meer dan dat. Er zijn zoveel maatschappelijke, culturele, technische of zakelijke thema’s die ook de moeite van het bespreken waard zijn. Daarvoor zijn de studiekringen in het leven geroepen. In ons land zijn inmiddels ruim honderd van deze informele gesprekskringen, waarin tien tot vijftien senioren bij elkaar komen om te praten over actuele en interessante onderwerpen. Onder de vleugels van diverse provinciale seniorenverenigingen nemen deze studiekringen momenteel een grote vlucht. Bijvoorbeeld in Sint-Oedenrode, waar bij Senior- Rooi begin dit jaar twee studiekringen succesvol van start gingen.

“In de nieuwsbrief van onze provinciale seniorenvereniging las ik over het bestaan van de studiekringen, en ik was meteen geïnteresseerd”, vertelt Marianne Bekkers (79) van Senior-Rooi. “Zoiets hebben we nog niet, bedacht ik me. Wellicht zouden we met studiekringen wat jongere senioren aan ons kunnen binden, en misschien ook wel wat meer mannen. Ik bracht het idee in het bestuur van onze vereniging, waar ik zelf ook deel van uitmaak, en kreeg groen licht om dat in ons dorp op te zetten. Ik ging op zoek naar enkele kartrekkers; dat werden mijn vriendinnen Margreet en Ans. Met z’n drieën volgden we een minicursus van Platform Studiekringen50plus over hoe de gespreksgroepen op te zetten en wat het beste werkt.” Platform Studiekringen50plus ondersteunt landelijk de start van nieuwe studiekringen. “Gelukkig mochten we in onze studiekringen eigen klemtonen leggen”, vervolgt Marianne. “Wij vinden het belangrijk dat een groep zelfsturend is. We leggen niks van boven op; de groep bepaalt. Wij leiden niet, we begeleiden. En we bewaken het proces om te zorgen dat het een goede activiteit is en blijft.”

Nadat het bestuur van de plaatselijke seniorenvereniging het akkoord gaf voor de studiekringen startte de driekoppige voorbereidingsgroep meteen een campagne op. “We maakten flyers, schreven artikelen in ons verenigingsblad en voor de lokale media, en we hielden een presentatie”, vertelt Margreet Geevers (78). “We hadden een mooi aanbod voor de grote groep geïnteresseerden die de presentatie bijwoonde: we mochten van ons bestuur de studiekringen gratis aanbieden. Senior-Rooi staat een jaar lang garant voor de aanloopkosten. Na dat jaar moeten we een eigen bijdrage van de deelnemers gaan vragen. Na afloop meldden ruim dertig mensen zich aan om mee te doen. We waren blij verrast door zoveel enthousiasme. We zijn meteen met twee groepen gestart en hebben nu alweer enkele mensen op een wachtlijst staan.” Een bijeenkomst van een studiekring, eenmaal in de twee weken, volgt altijd een vast patroon. “Eerst is er een kort rondje actualiteit: iedere deelnemer vertelt wat hem of haar heeft getriggerd in het nieuws”, legt Margreet uit. “Daarna geeft één van de deelnemers een presentatie over een zelfgekozen onderwerp. Daarover wordt tot aan de pauze verder gesproken. Na de pauze wordt het actuele nieuws weer opgepakt en verder uitgediept.”

De naam ‘studiekring’ was aanvankelijk wel een struikelblok, geeft Ans van den Heuvel (78) toe. “Heeft het iets met studeren te maken?, vroegen mensen zich af. We hebben nog even de naam ‘gespreksgroepen’ overwogen, maar dat past meer bij gesprekjes bij de koffie. Studiekring dekt de lading bij nader inzien echt wel: je duikt immers met elkaar enkele thema’s in. Studie betekent ook bestudering, ergens aandacht aan besteden, je ergens voor inspannen. Die omschrijving past wel bij onze gesprekskringen. Omdat je het met elkaar over de actualiteit en het nieuws hebt, moet je daar in de tussenliggende weken op ‘aan’ staan.”

“Sommige aspirant-deelnemers vroegen zich af of ze voor de studiekringen een hogere opleiding genoten moesten hebben”, vertelt Marianne. “Dat is zeker niet het geval.Iedereen kan meedoen, je hoeft daar beslist geen studiebol voor te zijn! Toch vinden sommige deelnemers de lat wel wat hoog liggen. Maar dat is goed, toch? We leggen als gepensioneerden de lat niet zo vaak meer hoger. Dat zijn we niet meer gewend, maar dat zou wel moeten als we mentaal actief willen blijven. Bij de studiekringen doe je nieuwe kennis en vaardigheden op, je scherpt je geest en je vergroot ook meteen je sociale netwerk.”

De sfeer bij de bijeenkomsten is heel plezierig, vindt Ans. “De deelnemers luisteren goed naar elkaar en laten elkaar uitpraten. Ze respecteren de mening van anderen. Bij de presentaties proberen we de onderwerpen politiek en geloof te vermijden. Dat zijn ‘ gevaarlijke’ thema’s; die kunnen ontaarden in felle en eindeloze welles-nietes-discussies. Dat willen we voorkomen. Wat niet wil zeggen dat deze onderwerpen helemaal niet aan bod komen. Bij het bespreken van de actualiteit komt altijd wel de politiek om de hoek kijken. En een recente presentatie ging over het Damiaancentrum dat in ons dorp gevestigd is. Dan wordt er ook over het geloof gesproken. Ik merkte dat de deelnemers zich veilig voelen om daar open en met eerbied over te discussiëren.”

Bij de presentaties kan ieder onderwerp aan bod komen, zegt Margreet. “Ik ga binnenkort vertellen over het sonnet door de eeuwen heen; ik zie de mannen al bedenkelijk kijken”, lacht ze. “Boeiende onderwerpen die we al hebben gehad zijn onder meer nanotechnologie, de huid, mantelzorg, Extinction Rebellion en tuberculose. Een deelnemer hield een presentatie over baksteen. Zijn vader was eigenaar van een steenfabriek; hij kende alle soorten baksteen hier in het dorp. Een ander thema was ‘Wat leren we van oorlogen?’. Conclusie was: we hebben er niets van geleerd. Een taak van de voorzitter is om in de gaten te houden dat een presentatie niet heel veel langer duurt dan twintig minuten. Soms gaat een deelnemer door het enthousiasme flink over de schreef. Dan grijpen we in op het moment dat hij of zij even naar adem hapt.”

Haast elk onderwerp is geschikt voor een presentatie, benadrukken de drie kwartiermakers nog maar eens. “Ik ga binnenkort vertellen over hoe geweldig het is om huisvrouw te zijn”, knipoogt Ans. “Zonder gekheid: ik ben vrijwilliger in een hospice; daar ga ik over vertellen.” Marianne meent dat niet opleiding of kennis een grote rol speelt bij een presentatie, maar vooral levenservaring. “En die hebben we allemaal! Van jouw levenservaring kun je anderen deelgenoot maken. Daarom is een studiekring geschikt voor iedereen. En die twee uur vliegen om. De voorzitter, die voor elke bijeenkomst door de deelnemers wordt gekozen, moet steeds de klok in de gaten houden, want we komen altijd tijd te kort!”