Monique van de Ven

Hoe zou het gaan met Nederlands grootste film-icoon Monique van de Ven? Ze wordt deze zomer 71 en geeft ONS een inkijkje in haar leven. ‘Ouder worden bevalt me eigenlijk wel. Er is meer tijd voor vriendschappen, kunst en reizen. Dat we nu spontaan met twee koffertjes achterin een paar maanden op weg kunnen gaan, daar geniet ik van.’

Ouder worden, daar heeft Van de Ven het niet zo moeilijk mee. ‘Mijn man en ik zijn gezond van lijf en leden, daar hebben we veel geluk mee. Ik merk niet zoveel verschil met tien jaar geleden. Een pijntje hier, een pijntje daar, maar dat is dan ook alles. Ik vind ouder worden eigenlijk iets positiefs. Behalve dat er om je heen meer mensen doodgaan. Daar heb ik het af en toe wel moeilijk mee, met die confrontatie. Maar het doet je er ook aan denken dat je nu gewoon moet genieten van wat je wél hebt. Ik kan wel zeggen dat wij heel erg leven in het nu.’

Van de Ven doet het sinds een jaar of drie wat rustiger aan, maar vervelen doet ze zich nooit. ‘Toen de serie Dokter Deen afliep, wat een fantastische tijd was, dacht ik: ik heb 51 jaar keihard gewerkt. Nu neem ik een jaartje een sabbatical. Een jaar lang niets hoeven, dat beviel ontzettend goed. Toen brak corona uit en kreeg ik er nog twee jaar aan vastgeplakt. En inmiddels ben ik er zo aan gewend, dat ik eigenlijk niet meer hoef.

Toch heb ik het druk genoeg. Edwin (de Vries, haar echtgenoot, red.) heeft een geweldig scenario geschreven met een Amerikaanse schrijfster. Daar zit een mooie rol voor mij in en dat produceren we ook. Het is nog een lang traject, maar heel leuk om mee bezig te zijn. Daarnaast wordt er een documentaire over mij gemaakt. En ik doe nog steeds veel interviews.’

Ook is Van de Ven al jaren ambassadeur van UNICEF. ‘Er gebeurt zo veel in de wereld, daar kan ik ’s nachts van wakker liggen. Het lijkt zo onoplosbaar. Al die verschrikkelijke dictators die de boel verzieken voor iedereen. Veel kinderen gaan eraan ten onder. Ik vind het belangrijk dat we met z’n allen blijven vechten voor een betere wereld en ons daarover uitspreken. We moeten naar elkaar omkijken.’

En dat geldt wat Van de Ven betreft natuur­lijk ook in ons eigen land. ‘Alles wordt maar wegbezuinigd. Ik zou iedereen wel wakker willen schudden: wat zijn jullie nou aan het doen? Ik zie een familielid vreselijk tussen wal en schip raken. Dan denk ik: had nou meteen in het begin beter voor haar gezorgd. Dan had ze niet drie keer naar het ziekenhuis gehoeven, wat veel meer geld kost. Het is allemaal zo penny-wise pound-foolish. Kijk naar de asielcrisis. Eerst sluiten ze asielzoekerscentra om kosten te besparen en nu is er nergens meer plek. Dan worden mensen dus niet meer goed opgevangen en wat creëer je dan? Daar kan ik echt woedeaanvallen over krijgen.’

Toch staat Van de Ven positief in het leven. Haar gezin en vrienden, daar leeft ze voor. ‘We zijn net vijf weken in Los Angeles geweest en hebben daar Paul Verhoeven en zijn vrouw Martine veel gezien. We zeiden nog tegen elkaar: niet te geloven dat we al 51 jaar bevriend zijn. In het begin met Turks Fruit hebben we veel aan elkaar gehad. We hebben natuurlijk allebei veel te danken aan die film, daar zijn we heel gelukkig mee. En ook in de jaren daarna hebben we alles van elkaar meegemaakt, er is veel ge­schiedenis. Het was een dierbaar weerzien.’

Het dag in dag uit samen op de set staan, heeft Van de Ven vaker dicht bij haar collega’s gebracht. ‘Mijn carrière is een aaneenrijging van families geweest. En die mensen zie ik ook nog steeds. Ga maar na: vanaf half zes ’s ochtends sta je samen op een set en dat een paar maanden lang. Ik voel me ook altijd heel verantwoordelijk. Meestal speel ik een hoofdrol. De mensen die er niet dagelijks zijn, probeer ik dan zo veel mogelijk op hun gemak te stellen. Dat geeft mij zelf ook een fijn gevoel, een beetje als moeder van de cast en crew. Achteraf hoorde ik wel eens dat collega’s het van tevoren spannend vonden om met mij te werken, omdat ze bijvoorbeeld mijn foto op de toneelschool hadden zien hangen. Maar echt, dat is binnen een uur weg, want zo zit ik helemaal niet in elkaar.’

Met veel toewijding bereidde Van de Ven altijd haar rollen voor, en dat was voor haar een van de mooiste kanten van het vak. ‘Alles wat ik weet heb ik door films geleerd. Ik leerde over het leven door mijn rollen, door met regisseurs te praten en me te verdiepen in de personages. De ene keer was ik vroedvrouw, de andere keer fotograaf. Ik heb voor Dokter Deen lang stagegelopen bij mijn eigen huisarts. Wie heeft dat geluk? Dat je dat soort dingen mag doen? Dat zijn natuurlijk fantastische leerscholen.’

De voorbereidingen zaten niet alleen in het verdiepen in het personage. ‘Ik heb het altijd belangrijk gevonden om ook alle technische facetten van films te begrijpen. De camera is voor mij een partner, als wij geen goed rapport hebben met elkaar, dan kan ik de sterren van de hemel spelen, maar dan komt het niet over. Dus ik wilde altijd weten hoe het zat met het licht, de camera, de lenzen. Je speelt heel anders met een 24mm lens dan met een 50mm lens, die close-up is. En ik heb me als script girl verdiept in continuïteit. Als je niet continu bent in bepaalde shots, dan kan de regisseur het niet aan elkaar plakken. Ik heb altijd willen leren, willen weten hoe ik het beter kon doen. Dat is gewoon een interesse.’

De rollen veranderen natuurlijk mee met de leeftijd van een acteur. Maar de voorbereiding op een rol, dat blijft volgens Van de Ven eigenlijk altijd hetzelfde. ‘Er is altijd heel veel werk aan de winkel om een rol goed te doen. Dat wordt niet makkelijker of sneller omdat je meer ervaring hebt. Misschien moet je er juist wel iets harder voor werken als je ouder wordt. De rollen worden vooral interessanter. Het zijn personages met meer bagage, ze hebben meer meegemaakt. Ik zou misschien nog wel eens in een koningsdrama willen spelen. Shakespeare, of iets in die categorie. Maar eerlijk gezegd is het voor mij wel klaar, ik heb genoeg gedaan. Als er iets voorbijkomt, kijk ik of ik er zin in heb. En soms lees ik een boek waarvan ik denk: nou, dat is toch wel interessant. Dat blijft altijd. Maar ik hoef niet meer zo nodig. En dat is een heel lekker gevoel.’

Hoe kijkt Monique van de Ven aan tegen de cancelcultuur en de opgelegde inclusiviteit die nu door onder andere de culturele sector raast? ‘Ik denk dat we – net als met MeToo – door een periode van extremen moeten gaan, om uiteindelijk ergens in het midden uit te komen. Je ziet nu in elk programma en elke serie: oh ja, natuurlijk, we moeten inclusief zijn. En dat leidt af, je kijkt niet meer naar de karakters die ze spelen. Maar ja, het zal moeten. Anders verandert er niets.

Als ik hoor dat we teksten gaan veranderen in boeken die lang geleden geschreven zijn, word ik daar behoorlijk gek van. Of als kinderen in Amerika niet meer mogen lezen over seksualiteit. Dat is te absurd voor woorden allemaal. En ook griezelig. Ik denk wel dat we in opstand moeten komen als het te ver gaat, er zijn grenzen. Al is het maar om ter sprake te brengen dat er ook een andere kant is.

Van de Ven heeft wel ideeën over hoe we kunnen zorgen dat we niet doorslaan. ‘Lees veel en blijf op de hoogte van politiek en kunst. Mensen gaan nog veel te weinig naar musea. Terwijl het zo heerlijk is om je onder te dompelen. Zeker als je ouder wordt, is het belangrijk om nieuwsgierig te blijven. Reis eens door Nederland, ga eens naar een stad die je nog niet kent. Wees een spons die zoveel mogelijk opzuigt, zodat je daar nog heel lang op kan teren. Dat maakt het leven zo rijk.’

Beeld: Ester Gebuis