‘Maak tijd om van dingen te genieten’

Een monoloog van negentig minuten over een man met dementie uit je hoofd leren; acteur Gijs Scholten van Aschat kan het op zijn 65e nog steeds, en hoe. Al zijn hele (omvangrijke) carrière verdiept de toneelspeler zich in het werk van Shakespeare, een schrijver met opvallende opvattingen over ouder worden. Hij spreekt met ONS over dementie, relevant blijven en rollen die worden omgedraaid.

Flitsen, flarden, spinsels. Het maalt maar door, van dit naar dat. Het ene over het andere heen. Zogenaamd in gedachten denk je in feite niets. Maar hoe die struik heet, dat weet ik opeens niet meer. Dit is een fragment uit het toneelstuk Cliënt E. Busken, naar het gelijknamige boek van Jeroen Brouwers. Als we Gijs Scholten van Aschat spreken is hij net met deze voorstelling in de theaters teruggekeerd. Hij speelt daarin een man die tegen zijn wil is opgenomen in een verpleeginstelling vanwege dementie. De voorstelling laat de onmacht zien van mensen die niet goed meer kunnencommuniceren, maar nog wel goed kunnen denken. Scholten van Aschat: “Het is beang­stigend dat het je kan overkomen. Dat gevoel bekruipt me niet eens zozeer tijdens het spelen; dan ben ik aan het werk en heb ik een sterke focus. Maar het zijn de reacties van het publiek die me treffen. Vorige week kwam er na afloop een oude bekende naar me toe, ik had hem lang niet gezien. Hij feliciteerde me met de voorstelling en we raakten in gesprek. Hij vertelde dat hij zelf beginnende dementie heeft. Ik schrok. Ik had niets aan hem gemerkt. Tot ik vroeg naar zijn leeftijd. Het bleef stil, hij wist het niet. Ik realiseerde me dat dit het is; niet meer weten hoe oud je bent. Bij het afscheid omhelsden we elkaar en hij schoot vol. Toen werd hij opgepikt door zijn twee zoons en ik zag ze met z’n drieën weglopen. Het raakte me diep.”