Help, mijn bank belt. Klopt dit wel?

Criminelen maken graag misbruik van het vertrouwen dat u in uw bank heeft. Helaas te vaak met succes. Vooral bankhelpdeskfraude neemt de laatste jaren toe. Daarom besteedt de landelijke campagne Senioren en Veiligheid daar ook deze april weer extra aandacht aan. Maar hoe werkt die fraude precies? En hoe kunt u zich ertegen wapenen?

Voor veel mensen is hun bank een instituut. Daar kunt u uw geld veilig bewaren. Daar werken de mensen die voor uw geld zorgen. Op uw bankrekening ontvangt u elke maand uw AOW, uitkering, salaris en/of pensioen. Daarmee kunt u uw boodschappen doen, uw huur of hypotheek betalen en cadeautjes voor kinderen en kleinkinderen kopen. En misschien heeft u op uw spaarrekening ook nog een mooi bedrag voor een verre reis verzameld.

En precies van dat diepe vertrouwen in uw bank maken criminelen graag misbruik. Bijvoorbeeld door zich voor te doen als medewerker van een helpdesk. Sybren van der Velden Walda kent de verschillende scenario’s op zijn duimpje. ‘Die zijn ontzettend goed uitgedacht. In het strafrecht heet dat met een ingewikkelde term “Het samenweefsel van verdichtsels”. Alle verschillende leugens van de criminelen klinken als een geloofwaardig verhaal.’ Van der Velden Walda is vanuit de politie een van de initiatiefnemers van de campagne Senioren en Online veiligheid. Hij is projectleider en coördinator woninginbraak, heling en senioren & veiligheid bij de Nationale Politie. Als de oplichters u bellen zorgen ze er bijvoorbeeld voor dat in uw scherm het telefoonnummer van uw bank verschijnt of er staat gewoon “Rabobank”. Vervolgens zeggen ze dat er een probleem is; dat criminelen proberen uw bankrekening leeg te halen. Ze noemen dan soms bijvoorbeeld de naam van uw zoon of dochter die ook bij die bank bankiert. Zo wekken ze uw vertrouwen. Ze zeggen dat ze iemand langs sturen om u verder te helpen en even later staat er inderdaad iemand voor de deur. Die boekt dan met u een groot bedrag over naar een andere bankrekening. Of ze ontfutselen uw pincode en komen even later uw pas ophalen.

Maar hoe komen de oplichters dan aan uw gegevens? Die vinden ze op het dark web, legt Van der Velden Walda uit. ‘Dat is een moeilijk toegankelijk deel van het internet dat criminelen veel gebruiken. Daar worden bijvoorbeeld grote bestanden met persoonlijke gegevens verkocht. Criminelen kopen die lijsten met soms ook gedetailleerde informatie over de kinderen.’

Op die lijsten zoeken de oplichters vooral naar oudere mensen. Die zijn dan ook relatief vaak slachtoffer van bankhelpdeskfraude. ‘Zij zijn een interessante doelgroep omdat deze generatie vaak nog goed van vertrouwen is, graag anderen helpt en zich ook graag laat helpen’, legt Van der Velden Walda uit. ‘Dat zijn mooie eigenschappen, maar niet als u in contact komt met oplichters. Zij maken daar op een slinkse manier misbruik van.’ En dat misbruik komt hard aan, weet de politieman. Van der Velden Walda spreekt veel slachtoffers van deze en andere vormen van criminaliteit. ‘Het gevoel van schaamte is vaak heel groot als zoiets iemand overkomt. Zo groot dat lang niet iedereen aangifte doet. Sommige mensen praten er ook niet over met naasten. Terwijl dat allebei juist heel belangrijk is.’

Die aangifte is belangrijk omdat de politie en bank anders weinig voor u kunnen doen. In veel gevallen compenseren banken de schade. Dit hoeven zij nu nog niet van de wet, maar doen ze meestal wel uit coulance. Van der Velden Walda: ‘Daarnaast is aangifte belangrijk omdat we dan beter de omvang van het probleem kunnen bepalen. We kunnen verbanden zien en voldoende mensen inzetten om deze verschrikkelijke boeven te vangen.’

Banken, de politie, consumenten- en ouderenorganisatie werken er hard aan om deze vorm van fraude te beperken. Voorlichting speelt daarbij een belangrijke rol, zo weten we uit onderzoek. Kennis delen over hoe fraudeurs te werk gaan werkt preventief. In de kaders bij dit artikel vindt u verschillende bronnen van informatie. En als u zelf onverhoopt slachtoffer bent geworden van online fraudeurs, kunt u ook een belangrijke rol spelen in de preventie. Van der Velden Walda: ‘Als slachtoffers praten over hun ervaringen kan dat anderen helpen dit soort praktijken eerder te herkennen. Want als u zoiets hoort van een naaste, bent u daarna extra alert. Maar daarvoor moeten mensen wel over hun schaamte heen stappen. Ik begrijp dat dat moeilijk is, maar weet dan dat u echt niet de enige bent.’

Beeld: Shutterstock