Fotoalbum 1940-1945

Op 5 mei vieren we dat tachtig jaar geleden de Duitse bezetter zich overgaf. De gruwelijke Tweede Wereldoorlog was voorbij. Diverse lezers stuurden ONS foto’s uit de periode 1940-1945, de jaren dat ons land gebukt ging onder de overheersing van de nazi’s. In de komende editie van ONS Magazine staat één van die foto’s, in de maandelijkse rubriek Fotoalbum. Drie andere foto’s met uitleg van de inzenders willen we u niet onthouden, die ziet en leest u hier.

“Het was 7 mei 1945 en ik was twee jaar”, vertelt Sissy Sénéchal uit Herkingen op Goeree-Overflakkee. “Vanwege de capitulatie van de Duitsers twee dagen eerder trokken veel mensen naar de Dam in Amsterdam om daar hun blijdschap te uiten. Mijn moeder ook, en zij nam mij mee. Een straatfotograaf legde dit tafereeltje vast. Het zal omstreeks elf uur in de ochtend zijn geweest, en ik had mijn ratel – een stuk speelgoed waarmee je een hoop herrie kon maken – stevig in de hand. We hadden die dag geluk! Enkele uren later voltrok zich op die plek namelijk een drama. Nederland was dan wel ‘vrij’, maar niet volledig bevrijd. Er waren nog veel bewapende Duitse soldaten in de stad en de geallieerde bevrijders waren nauwelijks tot in Amsterdam doorgedrongen. Leden van het Nederlandse verzet waren overal op zoek naar Duitse militairen om ze te arresteren. Bij de Dam verscholen die zich onder meer in De Industrieele Groote Club op de hoek van het Rokin. De Duitsers voelden zich daar bedreigd en om drie uur begonnen ze vanaf het balkon op de menigte te schieten, onder meer met een machinegeweer. Er vielen 32 doden en meer dan tweehonderd gewonden. Deze foto heeft bij mij altijd een speciaal plekje gehad. Als mijn moeder enkele uren later met mij naar de Dam was vertrokken, had ik dit misschien nu niet kunnen schrijven.”

Jan Schrauwen uit het Brabantse Oosterhout stuurde een foto waar hij met zijn broer en zus op staat. Hij vertelt over 8 november 1944. “In Zundert was het die herfstdag rustig: mijn woonplaats van destijds was, net als de omliggende kerkdorpen Klein Zundert, Achtmaal en Wernhout, door de Timberwolves al op 25 oktober bevrijd van de Duitse bezetter. Maar in de omgeving is het allerminst rustig: de geallieerde troepen rukken verder op richting West-Brabant en Zeeland. Daar wordt de Slag om de Schelde geleverd en op 8 november wordt Walcheren bevrijd. De nazi’s bezetten echter nog het deel van ons land boven de grote rivieren. Van daaruit lanceren ze massaal hun nieuwste wapen, de beruchte V1. Een ongeleid projectiel dat volgepropt met schroot en springstof, voortgestuwd door brandstof richting het Antwerpse havengebied wordt gestuurd. Veel van die projectielen bereiken echter niet hun einddoel en storten her en der neer. Enerzijds omdat de brandstof op is en anderzijds doordat ze door geallieerde jachtvliegers uit de lucht worden geschoten.

’s Middags op die achtste november is vader Kees met paard en ploeg een perceel akkerland op zo’n driehonderd meter van de ouderlijke boerderij aan het bewerken. Hij heeft zijn zoontje Jan van bijna drie en een half jaar meegenomen en die is aan het spelen aan de rand van de akker, bij de heg. Tegen vier uur stuurt hij Jantje naar huis met de boodschap dat ze kunnen gaan eten en daarna de koeien melken. Hij moet nog even ploegen en dan is hij klaar met zijn werk. Helaas heeft hij zijn karwei niet kunnen afmaken.

Als de familie aan tafel zit is er plotseling een zware ontploffing. De ruiten gaan stuk en pannen schuiven van het dak. Iedereen vlucht naar buiten, behalve kleine Kees, elf maanden oud. Buiten ziet men rook en vuur boven het geploegde land. Precies op dat perceel was een V1 neergestort en ontploft. Iedereen liep naar de plek des onheils.

Kleine Jan werd achtergehouden door opa. Ter plaatse bleek dat vader Kees door een brokstuk metaal levensgevaarlijk gewond was geraakt aan zijn hoofd. Op een brede ladder met planken werd hij naar de boerderij gedragen en op bed gelegd. Kort daarna is hij per auto overgebracht naar het nonnenklooster St. Elisabeth in Zundert. Daar is hij in de loop van de avond overleden. Vader Kees – die tijdens de oorlog nog twee piloten heeft helpen ontsnappen – mocht slechts 30 jaar oud worden.”

Op de foto van Jo Bours-Van Dieten uit het Limburgse Stein staan (van linksachter met de klok mee) haar moeder, de Engelse soldaat Arthur met haar zus die toen acht maanden was, haar vader en haar oudere broer. “Links voor mijn moeder sta ikzelf”, zegt Jo. “Mijn moeder vertelde dat zij de was deed voor de ingekwartierde Engelse soldaten. Als beloning kreeg ze daar zeep voor. Die soldaten werden later uitgezonden naar het Ardennenoffensief, waarvoor zij heel erg bang waren. De bevrijding werd duur betaald! Helaas is het contact met deze soldaat verloren gegaan.”