Onderwerpen op de gemeentelijke agenda? Zo doe je dat

Ouderen stellen zich nogal eens bescheiden op in wat ze van hun gemeentebestuur eisen, terwijl ze een steeds groter deel van de bevolking uitmaken. Tijd om de bescheidenheid te laten varen, vindt Michiel Krijvenaar. Hij is lobbyist, trainer en coach en besprak in drie bijeenkomsten met lokale KBO-bestuurders hoe zij hun onderwerpen op de gemeentelijke agenda kunnen krijgen.

Woningnood onder ouderen, mantelzorgers die in de knel komen, vrijwilligers die betere faciliteiten nodig hebben, ouderen die in armoede leven of die moeite hebben met alle zaken die ze digitaal moeten regelen… Onderwerpen genoeg die in het belang van ouderen op de gemeentelijke agenda zouden moeten staan. Maar hoe krijg je ze daar? Michiel Krijvenaar heeft jarenlange ervaring met lobby en belangenbehartiging en leidde vanuit die deskundigheid verspreid door de provincie aan het begin van de zomer drie bijeenkomsten met leden van KBO-Brabant, met name Afdelingsbestuurders. 

Dat hij de bestuurders ‘trainde’ vindt Krijvenaar eigenlijk te sterk uitgedrukt, want hij was onder de indruk van de kennis en ervaring die er al ís bij de bestuurders. ‘Veel lokale bestuurders van KBO-Brabant hebben tijdens hun eerdere loopbaan of in het vrijwilligerswerk na hun pensionering veel ervaring opgedaan in gesprekken met lokale politici of zijn zelf jarenlang politiek actief geweest. Dat maakte dat de deelnemers heel mooi onderling ervaringen konden uitwisselen.’

Ondanks al die ervaring die er bij Afdelingsbestuurders al is, kon Krijvenaar hen toch ook nog aardig wat tips meegeven over hoe ze onderwerpen op de gemeentelijke agenda krijgen. De zomer van dit jaar lijkt misschien vroeg om al te praten over de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022, maar de timing is juist perfect. ‘In deze maanden worden de verkiezingsprogramma’s geschreven. Dat is dus hét moment om te zorgen dat daar iets in komt te staan over ouderen.’

Belangrijk is dat Afdelingen de gemeentelijke politici niet overladen met een grote hoeveelheid onderwerpen die allemaal even belangrijk lijken voor de gemeentelijke agenda. ‘Kies voor twee of drie speerpunten’, adviseert Krijvenaar. ‘Daarmee blijft het voor de politici ook te behappen. Ik geef mensen vaak de formule ‘H₂G’ mee: Huiswerk, Haalbaarheid en Geduld. Huiswerk houdt in: zorg dat je goed op de hoogte bent van een onderwerp, dat je weet wat je daarmee als lokale KBO-Afdeling wilt en aan wie je dat moet vragen.’

‘Het punt van de Haalbaarheid duidt erop dat je oog moet hebben voor haalbare doelen: vraag geen onmogelijke dingen. Van de Afdelingsbestuurders begreep ik dat maar liefst 50 procent van de Brabantse gemeenten geen gemeentelijke woonzorgvisie heeft. Het kabinet wil dat alle gemeenten eind 2021 over zo’n woonzorgvisie beschikken. Zorgen dat je daar als seniorenvereniging bij betrokken wordt en inbreng kunt leveren is duidelijk een haalbaar doel. Om het in lobbyjargon te zeggen: een mooi onderwerp om een rode vlag in te steken.’

Daarnaast is Geduld belangrijk, zegt Krijvenaar: ‘Geef een nieuwe gemeenteraad en een nieuw college van burgemeester en wethouders even de tijd. Ze hebben nogal wat op hun bord, van jeugdzorg tot energietransitie. Als belangenbehartigers in gesprekken aangeven dat ze begrip hebben voor die overvolle agenda en geen onmogelijke eisen stellen, is dat goed voor de onderlinge verhoudingen en bereik je uiteindelijk meer.’

Hoe bepaalt een lokale Afdeling welke onderwerpen ze op de gemeentelijke agenda wil hebben? Het basisdocument dat KBO-Brabant daarvoor heeft opgesteld en dat naar alle Afdelingen is verstuurd, is daarvoor een mooie basis. In het document worden verschillende onderwerpen opgesomd die in veel gemeenten spelen. Zoals een tekort aan woningen die geschikt zijn voor ouderen, faciliteiten voor welzijn en ontmoeting, een plezierige leefomgeving en goede voorzieningen voor (mantel)zorg en vrijwilligerswerk. ‘Van dit provinciale document kan een lokale Afdeling een eigen versie maken, toegespitst op de lokale omstandigheden en de zaken die het Afdelingsbestuur het meest urgent vindt’, zegt Krijvenaar.

Vervolgens komt het erop aan om die boodschap op het juiste moment te richten aan de juiste persoon. Eén goed moment voor belangenbehartiging is er niet, want eigenlijk moet die continu plaatsvinden, zegt Krijvenaar. ‘Belangenbehartiging is een zaak van de lange adem. De gemeentelijke verkiezingen zijn natuurlijk wel een mooie aanleiding. Want eerst worden de programma’s geschreven, dan de kandidatenlijsten opgesteld, dan beginnen de campagnes en vervolgens wordt na de verkiezingen een coalitieprogramma opgesteld.’

Meerdere goede momenten dus om urgente thema’s voor het voetlicht te brengen. Krijvenaar: ‘Je kunt schriftelijk of persoonlijk contact zoeken met een burgemeester, wethouder, gemeenteraad of gemeenteambtenaar. Dezelfde onderwerpen kun je soms ook bij meerdere personen onder de aandacht brengen, maar wel met oog voor ieders rol. Een wethouder heeft een andere positie dan een gemeenteraadslid, en een gemeenteambtenaar weer een andere. Bij het sturen van brieven en in gesprekken is het belangrijk je daarvan bewust te zijn.’

‘In 2023 zijn er alweer verkiezingen voor de Provinciale Staten, die bieden dán weer een goede aanleiding voor belangenbehartiging. Toen ik dat tijdens de bijeenkomsten met KBO-bestuurders vertelde, zag ik sommigen even zuchten: zo blíjven we bezig. Dat is inderdaad precies waar het om draait bij belangenbehartiging: aandacht blíjven vragen voor belangrijke thema’s en geduld hebben met het tempo waarin die op de agenda komen. De campagnetijd voorafgaand aan de verkiezingen biedt overigens de gelegenheid om het vorige coalitieakkoord er nog eens bij te pakken: wat heeft het huidige gemeentebestuur eigenlijk waargemaakt? Een KBO-Afdeling kan bijvoorbeeld in campagnetijd een debatavond in het eigen KBO-gebouw of buurthuis organiseren en daar een wethouder over bevragen. Als gestelde doelen niet zijn gehaald, moeten ze opnieuw op de agenda en in het coalitieakkoord, met concrete doelstellingen.’

Een belangrijk advies van Krijvenaar is: word actief. ‘Mensen mopperen weleens dat “de politiek” weinig voor hen doet. Maar dan is de wedervraag: en wat doe jij zelf? Je kunt lid worden van een KBO-Afdeling, van een Afdelingsbestuur of van een politieke partij. Bij de trainingen trof ik ook iemand die zich kandidaat heeft gesteld voor een politieke partij en iemand anders die in de commissie zit die het verkiezingsprogramma opstelt. Er zijn allerlei manieren om invloed te hebben op de gemeentelijke agenda. Wil je echt iets bereiken, dan is het belangrijk daarvoor in actie te komen.’

Een ander goed idee zou zijn dat actieve KBO-leden met elkaar in hun gemeente een ‘denktank van ouderen’ vormen. Die kan gevraagd en ongevraagd advies kan geven aan wethouders of gemeenteraadsleden. Krijvenaar: ‘Maar eigenlijk voorziet jullie organisatiestructuur daar al in. Doordat lokale KBO-Afdelingen in een gemeentelijke KBO-Kring met elkaar samenwerken, ligt er een goede basis voor belangenbehartiging richting gemeente. Samen sterk!’

Het is heel goed dat KBO-Brabant werk maakt van ‘kienen, kaarten en keuvelen’, zegt Krijvenaar, maar óók van belangenbehartiging. ‘In sommige Brabantse gemeenten vormen zestigplussers al een kwart van de gehele bevolking. Ik merk dat lokale KBO-bestuurders soms bescheiden zijn, maar vanuit zo’n mooie organisatie als KBO-Brabant en met zo’n groot bevolkingsaandeel, mag je zeker je stempel drukken op de gemeentepolitiek. Soms is het prima om níet bescheiden te zijn.’