Krijgt u voldoende voedingsstoffen binnen?

Pit2Fit diëtetiek en leefstijl- coaching en Vers aan Tafel verzorgden voor KBO-leden uit Berlicum en Middelrode een smakelijke én leerzame bijeenkomst over gezonde voeding. Inclusief een eiwitrijk gebakje en driegangenmaaltijd van vriesversproducten.

Veel senioren zijn zich er niet van bewust dat ze onvoldoende voedings­ stoffen binnenkrijgen. Toch liegen de cijfers er niet om: van de thuiswonende ouderen is 12 procent ondervoed en bij ouderen die gebruikmaken van thuiszorg is dit maar liefst 35 procent. Maar wat zijn eigenlijk de oorzaken van ondervoeding? En hoe herkennen én voorkomen we dit probleem? Tijdens de bijeenkomst in D’n Inloop informeert diëtiste Laura Hoogers (Pit2Fit) de deelnemers over ondervoeding en inspireert hen om gezonde, evenwichtige keuzes te maken. Ze kan het belang hiervan niet genoeg benadrukken: ‘Door uw lichaam goed te onderhouden met de juiste voedingsstoffen, kunt u fit en vitaal ouder worden. Zo kunt u langer thuis blijven wonen, heeft u minder klachten én kunt u leuke dingen blijven doen.’

Dat het thema gezonde voeding leeft onder de KBO­leden blijkt wel door de hoeveelheid aanmeldingen: drie keer zoveel als dat er plek is, vertelt Janine Figeys van Seniorenvereniging Bres (Berlicum en Middelrode): ‘We hebben een selectie van zestien leden gemaakt. Daarbij hebben we vooral gekeken naar mensen die alleenstaand zijn, nauwelijks koken of minder evenwichtig eten.’ Een daarvan is Marijke van de Ven: ‘Ik ben geen keuken­prinses; koken heb ik van huis uit niet meegekregen. Mijn moeder kookte zeer flauw, zonder zout of kruiden. Voor mij voelt eten meer een noodzaak dan plezier, daarom kies ik vaak voor een broodmaaltijd of gekookt ei.’ Marijke maakt sinds kort gebruik van een maaltijdservice, waardoor haar voedingspatroon is verbeterd. ‘Onlangs is mijn galblaas verwijderd, hier­ door verdraag ik bepaalde voeding niet: vet of gepaneerd voedsel, maar bijvoorbeeld ook spinazie. Dat geeft mij enorm veel stress; krijg ik wel voldoende voedings­ stoffen binnen? Daarom laat ik nu wekelijks drie gezonde en lekkere vries­ verse maaltijden thuisbezorgen, die passen bij mijn dieet. Dat geeft me rust.’

Hoogers trapt haar presentatie af met de verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van ondervoeding: ‘Denk bijvoorbeeld aan ziekte, smaak­ verlies, tand­, kauw­ en slikproblemen of medicatie. Maar ook eenzaamheid, zorgen of verdriet kunnen leiden tot minder eten. Ook senioren die het financieel krap hebben, kunnen soms geen gezond voedsel kopen. Zeker nu de boodschappen flink duurder zijn geworden. Of wellicht wordt het boodschappen doen en koken steeds lastiger, waardoor er eerder voor een boterham of frietje wordt gekozen dan voor een volwaardige maaltijd.’

De diëtiste vraagt de deelnemers hoe ze ondervoeding kunnen herkennen. ‘Minder energie en meer vermoeidheid’ en ‘Veel afvallen’ wordt er genoemd vanuit de zaal. ‘Dat klopt. Onverklaard afvallen moet u goed in de gaten houden. Maar ook met overgewicht kunt u ondervoed zijn; het gaat immers om het binnenkrijgen van voldoende voedingsstoffen’, aldus Laura. Daarnaast zijn er meer alarmsignalen om op te letten: ‘Denk bijvoorbeeld aan minder kracht of conditie, minder ontlasting en plassen en het vaak koud hebben. Bij twijfel of meerdere klachten is het raadzaam om een huisarts of diëtist te raadplegen.’

Ook het verouderende lichaam heeft invloed. Volgens Hoogers kan daar met de juiste voeding en supplementen op worden ingespeeld. ‘Uw lichaam neemt bijvoorbeeld minder vitamine D op naarmate u ouder wordt. Voor vrouwen is het advies om vanaf 50 jaar extra vitamine D te slikken, voor mannen geldt vanaf 70 jaar. Oók in de zomer. Dat is belangrijk voor sterke botten, tanden, spieren en uw afweer.’ De spiermassa neemt eveneens af, zo vertelt Laura: ‘Vanaf uw vijftigste verliest u 1 procent spiermassa per jaar, en vanaf uw zeventigste zelfs ruim 3 procent.’

Ze raadt daarom aan om voldoende eiwitten te eten: minimaal 0,83 gram per kilo lichaamsgewicht. Bij ziekte en (een risico op) ondervoeding kan dit zelfs oplopen naar 1,8 gram per kilo lichaamsgewicht. ‘Eiwitten zijn de bouwstoffen van ons lichaam: ze helpen bij de opbouw van de spieren en wondgenezing. Veel eiwitten zitten in vlees, vis, kip, ei en zuivelproducten. Kies dan voor een schaaltje kwark in plaats van yoghurt, dat levert twee keer zoveel eiwit op. Ook noten en peulvruchten zoals kapucijners, bruine bonen en linzen leveren veel bouwstoffen.’ Een andere belangrijke tip van Laura is het spreiden van de inname gedurende de dag: ‘En als u eerst beweegt, neemt u de eiwitten nóg beter op.’

Maaltijdservice Vers aan Tafel wil vanuit haar expertise een steentje bijdragen aan het probleem van ondervoeding bij senioren. ‘Wij hebben diverse eiwitrijke tussen­ doortjes in ons assortiment opgenomen, zoals gebak, cake, rozijnenbollen, chocolade­ mousse, muffins en sappen. Hiermee kan het tekort aan eiwitten bij ouderen worden gecompenseerd of aangevuld. Op een eenvoudige manier, zodat eten vooral ook een feestje blijft’, vertelt directeur Joost de Man. Vandaag worden de verschillende eiwitrijke producten uitgetest door de KBO’ers aan een sfeervol gedekte tafel. Albert van Uden laat het zich goed smaken: ‘Het gebakje was heerlijk en ook het bosvruchtensap smaakt prima.’ De 91­jarige Albert woont nog zelfstandig en eet regel­ matig mee in het lokale verzorgingshuis. ‘Zo weet ik zeker dat ik gezond eet. Wellicht dat ik het ga combineren met vriesverse maaltijden.’ Diny is eveneens enthousiast: ‘Ik fitness vier keer in de week, dan is het extra belangrijk om op mijn eiwitten te letten. Dit is een mooie oplossing als ik een keer geen zin heb om te koken!’

De Man wil nog één belangrijke factor bij ondervoeding benoemen: de sfeer waarin iemand eet. ‘Wij kunnen wel een smaak­ volle maaltijd met de juiste voedingsstoffen leveren, maar uiteindelijk moet het bord worden leeggegeten. Nodig daarom iemand uit om te eten of maak het gezellig voor uzelf. Eet niet uit de verpakking, maak uw bord mooi op en dek gezellig de tafel. Zet een muziekje op en laat het scherm uit. Hoe meer beleving, hoe beter de maaltijd smaakt én hoe meer u eet!

Beeld Stefan Koops