Typisch Nederlands: de doorzonwoning

In het Nederlands Openluchtmuseum is een nieuwe straat aangelegd met typisch Nederlandse huizen: in de Prinses Margrietstraat staan zes doorzonwoningen. Met de kenmerkende grote ramen aan de voor- en achterzijde. Of, zoals Wim Sonneveld zong in Het Dorp, ‘met flink veel glas, dan kun je zien, hoe of het bankstel staat bij Mien en d’r dressoir met plastic rozen’.

De doorzonwoning is een begrip in Nederland. Zozeer zelfs dat dat een bekende stripfamilie de achternaam Doorzon kreeg. De humoristische strip Familie Doorzon van tekenaar Gerrit de Jager laat de karikaturale belevenissen zien van een doorsnee Nederlandse familie in een arbeiderswijk. In zulke wijken, die vooral tussen 1955 en 1975 werden aangelegd, staan in totaal bijna 1,4 miljoen doorzonwoningen. Die werden na de Tweede Wereldoorlog gebouwd, in een tijd waarin materialen en arbeiders om huizen te bouwen schaars waren. Veel van die rijtjeshuizen worden PéGé-woningen genoemd. Die naam is te danken aan Piet Guelen (PéGé) en zijn zonen. Zij pionierden met een nieuwe manier van bouwen, met veel hout. De onderdelen maakten ze prefab in hun fabriek in Wijchen en monteerden ze supersnel op bouwplaatsen door heel Nederland. Kenmerkend voor de doorzonwoning, en bepalend voor zijn naam, zijn een groot raam aan de voor- én achterkant. Met de ruime woonkamer en drie slaapkamers was de woning heel geschikt voor een gezin.

In het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem is een rijtje met doorzonwoningen nagebouwd aan de hand van bouwtekeningen van PéGé uit 1971. De zes huizen staan aan de fictieve Prinses Margrietstraat. Ze zijn vanaf 21 september te bewonderen. De straat vertelt het verhaal van het wonen in Nederland van de jaren zestig tot nu. In een later stadium zullen drie huizen worden ingericht met interieurs die meelopen in de tijd en herkenbaar zijn voor opeenvolgende generaties. Het huis Prinses Margrietstraat 8 zal de tijd ademen van rond 1985, nummer 10 die van rond 2000 en nummer 12 die van 2025. De grote maatschappelijke ontwikkelingen in de decennia tussen 1960 en nu zijn dan in alle woningen te zien.

Tot de daadwerkelijke inrichting klaar is, zijn in de huizen op de nummers 8, 10 en 12 fototentoonstellingen opgesteld. De woning op nummer 8 herbergt de foto-expo ’Ode aan de doorzonwoning’. Dertig foto’s laten de ontwikkeling van de doorzonwoning zien, naast (interieur)foto’s van de jaren vijftig tot nu. Op nummer 10 kunnen bezoekers de fototentoonstelling ’Leven in een doorzonwoning’ bewonderen. Sociologisch fotografe Marijn Scheeres legde dit jaar door heel Nederland interieurs in een doorzonwoning vast, van Apeldoorn tot Amsterdam en van Purmerend tot Budel. Op huisnummer 12 is op de benedenverdieping de fototentoonstelling ’Irenestraten’ te zien. Leo van den Berg fotografeerde in 2019 alle 392 straten in Nederland met de naam Prinses Irenestraat. Straten met kerken, scholen maar vooral ook heel veel naoorlogse doorzonwoningen.

Prinses Margrietstraat 2 is het ‘Huis van Herinnering’ en omvat een speciaal reminiscentieprogramma voor ouderen met dementie en hun begeleiders. Reminiscentie is een vorm van hulpverlening waarbij het ophalen van herinneringen centraal staat. Dit huis is alleen op afspraak te bezoeken. Huisnummer 4 is niet toegankelijk voor het publiek. In de doorzonwoning op nummer 6, die geheel is ingericht in de stijl van 1975, bevindt zich de presentatie ‘Leven met dementie’. In kasten, objecten en meubels zijn verhalen te ontdekken die leiden tot reflectie en meer begrip voor mensen met dementie.

De woningen 6 tot en met 12 zijn vanaf 21 september vrij te bezoeken na het kopen van een entreebewijs voor het Openluchtmuseum. Het ‘Huis van Herinnering’ op nummer 2 is alleen te bezoeken na een voorafgaande boeking. Meer informatie op www.openluchtmuseum.nl.