Technologie & zo(rg)

Technologische innovaties in de zorgsector kunnen de mens niet vervangen. Maar ze kunnen wel aanvullen, ondersteunen en verbinden. In het GET-lab zijn de nieuwste ontwikkelingen te zien.

Weet u het nog? 2017. Staatssecretaris Jetta Klijnsma adviseerde ouderen hun pensioen aan te vullen met groenten en fruit uit een moestuintje. De huidige Commissaris van de Koning in Drenthe vond dat tomaten, peultjes en radijsjes uit eigen tuin een goede aanvulling zijn op het toen al steeds minder waard wordende pensioen. De uitspraak van Klijnsma zorgde voor veel commotie en zelfs hoon. Want moest onze financiële oudedagsvoorziening niet voor iedereen gewoon toereikend zijn? En hoe was de oproep aan senioren om door te stromen op de woningmarkt en kleiner te gaan wonen te rijmen met groenten en fruit in je tuin? Gekkenwerk. Maar met de huidige stand van de technologie zou een moestuintje bij de achterdeur van een seniorenwoning – of zelfs binnen in huis – wél een optie zijn. Op de derde verdieping van de Avans Hogeschool in Breda staat een verticale moestuin op wielen. Het water loopt volautomatisch door een dikke witte buis, waaruit aan alle kanten planten groeien. De worteltjes, tuinboontjes en sla kunnen zo van het balkon op het bord.

De verticale moestuin is slechts één van de vernuftige technologische wonderen die het leven van mensen – en zeker ook van senioren – makkelijker kunnen maken. ‘Technologie en vitaliteit heeft onze grote aandacht’, vertelt Ellen Willemsen, beleidsmedewerker bij KBO-Brabant en projectleider van de steeds populairder wordende Vitaliteitsdagen. ‘Op de Vitaliteitsdagen krijgen deelnemers inzicht in hun gezondheid en in hoe ze langer vitaal kunnen blijven. Die dagen zouden we graag uitbreiden met praktische technologische hulpmiddelen. Noviteiten die kunnen bijdragen aan langer fit zijn. Vanuit een positieve grondgedachte: hoe kan iemand actief blijven? Wat kan hij of zij nog wél, gebruikmakend van verschillende technologieën? De verticale moestuin is daarvan een mooi voorbeeld: een oudere kan fijn tuinieren bij of zelfs ín de eigen woning en ook nog lekkere, gezonde producten oogsten.’

Om technologie een groter podium te kunnen geven bij de Vitaliteitsdagen heeft KBO contact met Avans Hogeschool. In de vestigingen in Breda en ’s-Hertogenbosch is een GET-lab ingericht. GET staat voor Gezondheid En Technologie. Zorgverleners kunnen in het lab aan den lijve ondervinden hoe technologie op een waardevolle manier ingezet kan worden in de zorg. Sociale robots, virtual reality en handige technologische gadgets kunnen mensen ondersteunen, activeren of verbinden. ‘We kennen allemaal de knelpunten in de zorg’, houdt Myrte Thoolen, projectleidster van het GET-lab, de geïnteresseerden van KBO-Brabant, KBO-Breda Haagse Beemden, KBO-Breda Oost en KBO-Ulvenhout voor. ‘We hebben een tekort aan hulpverleners, de vergrijzing neemt toe en de zorgkosten lopen op. Innovatie neemt de zorg niet over, maar kan wel aanvullend en ondersteunend zijn. Het is belangrijk dat meer mensen zich gaan bezighouden met de toekomst van de zorg. Dat er verkend wordt waar kansen liggen, rekening houdend met de behoeften van de mensen om wie het gaat.’

Het GET-lab is het bewijs dat de technologie niet stilstaat. In een nagebootste huiskamer ligt een schattig mechanisch poesje vredig te spinnen en geeft robotje Tessa aan dat het tijd is om wat te drinken. Een paar meter verderop nodigt een kloeke fiets uit om stevig op de pedalen te gaan staan. Al trappend kunnen berijders op eentelevisiescherm zien door welk dorp of welke stad ze toeren. Dichtbij huis – door Bleiswijk, de Bollenstreek of Bourtange – of verder weg: door de straten van Brussel, Kopenhagen of Hongkong. Actief blijven is het doel van veel technologische snufjes in het GET-lab. Zoals van de Blaze Pods, verlichte schijven waar je op moet slaan op het moment dat er één gaat branden. Zo test je je reactievermogen.

Of van de Moofie, een sprekende beweegstok. ‘De Moofie vertelt wat je moet doen’, toont René Pelkmans, het technische brein bij het GET-lab. Op de kop van de stok kiest hij één van de beweegprogramma’s. ‘Die zijn bijvoorbeeld door een fysiotherapeut aan te passen’, legt Pelkmans uit. De stok begint meteen te praten: “Ga rechtop zitten en leg mij in je nek” en “Buig naar rechts, naar links, en weer naar rechts”. Als beloning laat Moofie zijn gekleurde lampen knipperen.

De ‘ooeehs’ en ‘aaahs’ zijn niet van de lucht als de VeinViewer wordt gedemonstreerd. Groen ultraviolet licht laat exact de bloedvaten en vaatpatronen onder de huid zien, waardoor er preciezer bloed geprikt kan worden. De KBO-delegatie knikt bewonderend; apparaatjes die het welzijn van ouderen bevorderen worden instemmend bekeken. Iedereen wil de Somnox even tegen de borst drukken. Het stevige kussen bootst de menselijke ademhaling na en geeft rust. Moonbird doet iets vergelijkbaars, maar is juist heel klein en alleen bedoeld voor de duim. ‘Het is een ademhalingscoach die angst tegengaat en helpt bij het ontspannen en gaan slapen’, legt René Pelkmans uit. ‘Zo’n apparaatje kan de slaapmedicatie terugdringen, dat is toch geweldig!’

De technologische vooruitgang in de zorg is niet meer te stoppen, weet Pelkmans. ‘Sommige ziekenhuizen hebben al zelfmeetstations. Patiënten meten daar voorafgaand aan het doktersbezoek zelf hun temperatuur, hartslag of bloeddruk. Dan hoeft de assistente dat niet meer te doen.’ In het GET-lab is te zien wat ons in de nabije toekomst nog meer te wachten staat op het gebied van technologische zorginnovatie. De HappyBot (een robotje waarmee mensen aan de hand van kleuren kunnen aangeven hoe ze zich voelen), Muse (een hoofdband die de hersengolven meet), Upright Go (een sensor die jehouding checkt en corrigeert) en Rollz (een rollator die met een laserstraal de beste looprichting aangeeft) zijn al geen sciencefiction meer, maar dagelijkse praktijk. Het zijn vernieuwingen in zorg en welzijn waarvan iedereen kan profiteren.

Beeld: Arnold Reyneveld