Stel ‘invaren’ pensioenen uit!

De zorgen over de nieuwe pensioenregeling nemen toe, evenals de kritiek. In de nieuwe pensioenwet wordt het nu nog bestaande recht op inhaalindexatie afgenomen en is bezwaar maken tegen de gevolgen van het ‘invaren’ niet mogelijk. Een groep samenwerkende organisaties luidt nogmaals de noodklok.

Ondanks alsmaar groter wordende zorgen, kritiek en protesten komt de daad­werkelijke start van de nieuwe Wet toekomst pensioenen (Wtp) steeds meer in zicht. Over enkele weken – namelijk vanaf 1 januari – zullen de eerste pensioenfondsen gaan ‘invaren’. ‘Invaren’ wil zeggen dat de fondsen de pensioenaanspraken die de deelnemers hebben opgebouwd gaan over­zetten naar de nieuwe pensioenregeling. Ook de huidige pensioenuitkeringen worden overgezet. De aanspraken en de uitkeringen worden omgezet in persoonlijke pensioenvermogens. “Dat zal zeer ernstige gevolgen hebben”, waarschuwt pensioen­deskundige Rob de Brouwer, “niet alleen voor iedereen die nu al pensioen ontvangt, maar ook voor alle nog werkende deelnemers en voormalige deelnemers aan pensioenfondsen.”

Eén van de pijnlijkste gevolgen is dat bij het ‘invaren’ het recht op inhaalindexatie definitief verdwijnt. Pensioendeelnemers en -gerechtigden hebben in de afgelopen jaren heel vaak indexatie gemist; de prijzen stegen sterk, maar hun pensioen niet of veel minder. Pensioenfondsen mochten onder bepaalde wettelijke voorwaarden de gemiste indexatie alsnog geven om zo de opgelopen achterstand gedeeltelijk in te halen. “Maar dat mag dus onder de Wtp niet meer”, zegt De Brouwer. “De uitkeringsrechten van deelnemers en pensioengerechtigden worden eenzijdig beëindigd, óók de rechten op inhaalindexatie. In het nieuwe pensioenstelsel is er bij het ‘invaren’ wel een invaarindexatie; die wordt ‘de bonus’ genoemd. Maar die zal in de meeste gevallen volstrekt onvoldoende zijn om het verlies van de inhaalindexatie te compenseren, zelfs bij een zeer gunstige dekkingsgraad. Dus het eigendomsrecht op inhaalindexatie wordt zónder instemming van de recht­hebbende en zónder enige vorm van compensatie afgenomen!”

Inhaalindexatie kunnen pensioengerechtigden en -deelnemers in het nieuwe stelsel dus vergeten, maar het wordt nog erger. Deelnemers en gepensioneerden zullen pas ná het ‘invaren’ geïnformeerd worden over de gevolgen daarvan voor hun pensioen. “Omdat actieve en voormalige deelnemers en pensioengerechtigden geen bezwaarrecht hebben, zullen velen van hen die eenzijdige waardering van hun opgebouwde pensioenrechten en de overzetting daarvan naar het nieuwe stelsel juridisch aanvechten”, is de overtuiging van Rob de Brouwer. De pensioenexpert verwacht dat zij zich zullen aansluiten bij bijvoorbeeld de Claimstichting Pensioenvoldoen.NL. “Deze inbreuk op hun eigendomsrecht kan grote financiële gevolgen hebben. Mensen zullen dat terecht juridisch willen aanvechten.”

Als er een stortvloed aan rechtszaken komt, zal dat leiden tot chaos in het Nederlandse rechtsstelsel. De Raad voor de Rechtspraak heeft daar al voor gewaar­schuwd. In een brandbrief aan minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC) doet een groot aantal samenwerkende organisaties hetzelfde. Rob de Brouwer is woordvoerder namens deze organisaties, die uiterst kritisch zijn over het nieuwe pensioenstelsel en samen een achterban hebben van meer dan een half miljoen mensen met een pensioenbelang. “Er is een rechtvaardiger oplossing die dreigende rechtszaken kan voorkomen”, voert De Brouwer aan. “Stel het ‘invaren’ uit totdat de deelnemers weten wat de waarde is van hun opgebouwde pensioenrechten. Ze kunnen dan vervolgens instemmen met het overzetten van die waarde naar het nieuwe stelsel. Of niet instemmen natuur­lijk. Deze werkwijze schept ruimte om onomkeerbare, ongewenste en onnodige gevolgen van het ‘invaren’ te voorkomen.” De samenwerkende organisaties – de KBO’s in Nederland, actiecomité Red het Pensioenstelsel, Claimstichting Pensioenvoldoen.NL, de Nederlandse Bond Pensioenbelangen en de Stichting Pensioenonderzoek – pleiten dus voor uitstel van het ‘invaren’. Er moet instemmingsrecht gelden en er moet een keuzemogelijkheid zijn, vinden zij. Bovendien moet er inhaalindexatie komen en dienen de regels voor indexatie in de oude pensioenwet te worden versoepeld, zodat pensioenen kunnen meegroeien met de stijgende prijzen als men ervoor kiest in het oude stelsel te blijven. “Het door de pensioenfondsen opgebouwde vermogen is voor al deze eisen ruim voldoende”, weet woordvoerder De Brouwer.

In de brief wijzen de organisaties minister Van Hijum erop dat zijn eigen partij een initiatief voorbereidt om de Wtp te wijzigen. De Tweede Kamerfractie van NSC wil dat het ‘invaren’ vervangen wordt door een geleidelijk ingroeien. “Een meerderheid van de partijen die in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd hadden in hun verkiezingsprogramma’s voorstellen opge­nomen om de Wtp in te trekken of sterk aan te passen”, constateert De Brouwer. “NSC zal bij haar initiatief niet alleen steun krijgen vanuit de oppositie, maar zeker ook vanuit de huidige coalitie. BBB en PVV hadden immers zwart op wit in hun verkiezingsprogramma’s staan dat ‘de nieuwe pensioenwet teruggedraaid moet worden’.” In het appèl aan minister Van Hijum wordt ook gewezen op een van de belangrijkste speerpunten van NSC: de kwaliteit van het openbaar bestuur in Nederland. “Het gaat dan om het respecteren van de rechtsstaat en een democratische, rechtvaardige en integere houding van de Staat tegenover de burger”, legt De Brouwer uit. “Wij vragen ons af of de procedure die voor de Wtp gevolgd wordt deze toets kan doorstaan.”

De samenwerkende organisaties denken dat de gelatenheid bij de bevolking over de stelselherziening zomaar kan omslaan in wantrouwen. Dat het pensioenvermogen dat is opgebouwd door inleg van de deelnemers gebruikt gaat worden om de nadelen van de nieuwe wet te compenseren – en niet voor bijvoorbeeld inhaalindexatie – zal bij velen kwaad bloed zetten, is de verwachting. “Ook dat de gevolgen van het ‘invaren’ pas bij de deelnemers bekend worden als die onomkeerbaar zijn, zal grote commotie veroorzaken”, vermoedt De Brouwer. “We constateren dat de zorgen en kritiek van deelnemers, pensioengerechtigden én pensioendeskundigen toenemen. Ook bij veel leden van de vak­bonden, belangrijke steunpilaren in de totstandkoming van de Wtp, groeit het besef dat de beloftes over het nieuwe pensioenstelsel niet worden waargemaakt. Als het al de bedoeling is geweest om met de Wtp het vertrouwen in het pensioen­stelsel te vergroten, dan lijkt inmiddels het tegendeel het geval. Daarom doen de collectieve organisaties een dringend beroep op de minister om er als eerste voor te zorgen dat er in 2025 géén pensioenfonds oude pensioenrechten gaat ‘invaren’.”

Beeld: Shutterstock