Samen Beslissen 2022

De tijd dat de arts bepaalde welke behandeling, zorg of ondersteuning voor u het beste is, is allang voorbij. Beslissingen hierover neemt u samen met uw zorgverlener. En wat ‘het beste’ is, hangt af van wat voor u belangrijk is. Écht samen beslissen kan alleen als uw zorgverleners en naasten weten wat u wilt en belangrijk vindt. Er is een vragenlijst om u daarbij te helpen.

Als u bij de dokter komt om te praten over een behandeling, draait het vaak om drie vragen: wat zijn de mogelijkheden, wat zijn de voor- en nadelen, en wat betekent dat in mijn situatie? ‘Goede vragen’, zegt Annemarie Koopman, projectleider Samen Beslissen bij Vilans, de landelijke kennisorganisatie voor zorg en ondersteuning. ‘Prima ook als het gaat over de behandeling van één ziekte. Maar precies daar zit vaak de angel. Want ouderen hebben vaak meerdere ziektes tegelijk. Ze hebben bijvoorbeeld diabetes, hartproblemen, het lopen wordt minder en het geheugen gaat achteruit. Dan werkt het niet om ziektegericht te kijken. Want wat goed is in de behandeling van de ene ziekte, kan juist nadelig zijn voor de andere.’

‘Maar’, zo vervolgt Koopman, ‘er is ook nog iets anders. Voor ouderen is kwaliteit van leven vaak belangrijker dan een ziektegerichte behandeling. Dus samen beslissen gaat over goed kijken naar welke behandeling bij iemand past. En dat dat alleen kan als u zelf én uw zorgverlener weet wat belangrijk voor u is. Dat vraagt om bewustwording en een cultuurverandering. We moeten andersom denken. Dus niet: ik heb dit en welke zorg of behandeling past daarbij? Maar wel: ik wil dit en dat nog graag doen; hoe kunnen we mijn ziekte het beste behandelen zodat ik dat ook kan doen.’

Omdat niet alle mensen het makkelijk vinden om aan te geven wat ze belangrijk vinden en te bepalen wat ze willen, is er een vragenlijst ontwikkeld. Een handig hulpmiddel dat al in een groot aantal ziekenhuizen wordt gebruikt op de afdeling geriatrie, als voorbereiding op een gesprek. Het zijn vragen over uw persoonlijke situatie, uw gezondheid, geheugen en zelfstandigheid. En vragen over wat u belangrijk vindt, wat uw doelen en wensen zijn. Het beantwoorden van de vragen helpt u om duidelijk te krijgen wat u graag wilt bespreken. Daarnaast krijgt uw zorgverlener zo ook inzicht in uw situatie en wat bij u past.

‘Zowel ouderen als zorgverleners die met de vragenlijst werken zijn enthousiast’, vertelt Koopman. ‘We hebben gemerkt dat het invullen voor veel mensen aanleiding is om thuis toch eens te bespreken wat ze nog écht belangrijk vinden. Vaak geeft het ook rust als iedereen daarna hetzelfde voor ogen heeft. Natuurlijk houden ouderen zelf de regie, maar als we echt ziek of kwetsbaar zijn, zijn we niet altijd in staat om voluit mee te beslissen. En dan is het belangrijk dat iedereen – de oudere, de naasten en de professional – op één lijn zit.’

Dat de vragenlijst al veel wordt gebruikt, is mooi. Nog mooier zou het zijn als die ook bij de huisarts wordt gebruikt, vindt Koopman. Want daar komen we meestal eerst. ‘Dan kan de huisarts diezelfde lijst later delen met de geriater. Zodat onze wensen en doelen bij alle betrokken zorgverleners bekend zijn.’ Om dat goed te kunnen invoeren, wordt de komende tijd in drie regio’s in verschillende huisartsenpraktijken ervaring opgedaan met de vragenlijst. ‘Daar gaan we van leren, zodat daarna ook andere praktijken de lijst kunnen gebruiken en elke behandeling een echt gezamenlijke beslissing wordt.’