Generaties samen op rijdreis

Jong en oud bij elkaar brengen om samen in korte tijd een toneelvoorstelling op de bühne te krijgen. Ga er maar aan staan! Seniorenvereniging Heusden kreeg het deze zomer voor elkaar. Iedereen in het dorp kon genieten van Trug noa Heuze (Terug naar Heusden).

In 2019 deden de toneelclub van Senioren­vereniging Heusden, toneelvereniging Onderling Kunstgenot, een aantal plaatselijke koren en de harmonie het al een keer eerder. Toen werd onder leiding van regisseur Silvia Driessen het toneelstuk De weg naar vrijheid opgevoerd; een verhaal over hoe de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding door Heusdenaren werden beleefd. Het toneel­stuk was in opdracht van KBO-Brabant geschreven door auteur Henny Lenkens in het kader van de (inter)nationale campagne Brabant Remembers 2019-2020. Diverse toneelclubs van KBO-Afdelingen in Brabant deden mee, financieel ondersteund door ZonMW, met de specifieke opdracht om met het toneelstuk jongere en oudere inwoners in hun gemeente met elkaar in contact te brengen. Zo ook in het dorp Heusden. In de herfst van 2022, na de voor toneelclubs roerige coronajaren, werd een start gemaakt met een voorstelling ter ere van het honderdjarig jubileum van Heusden: Trug noa Heuze. In juni 2023 werd de openluchtvoorstelling vier avonden lang met groot enthousiasme ontvangen door volle tribunes.

Trug noa Heuze gaat over Jan van de Ven, een fictieve bewoner van het Brabantse dorp Heusden, geboren in 1921. De toeschouwer beleeft met hem zijn geboorte, zijn jeugd, het leven met zijn eigen gezin en het feest ter ere van zijn honderdste verjaardag. Ondertussen passeren er wetenswaardigheden over de geschiedenis van het dorp en typische elementen uit de verschillende decennia. Een reis door de tijd. Toon Hartman en Jos Knapen, leden van Seniorenvereniging Heusden, schreven het toneelstuk. Verder deden negen leden van toneelclub TWORDTWA van Seniorenvereniging Heusden mee in sprekende rollen. Silvia Driessen regisseerde de meer dan zeventig toneelspelers en figuranten op het podium. Hun leeftijden liepen uiteen van drie jaar tot ‘in de tachtig’. Bij de gehele productie waren zo’n honderd mensen betrokken.

De samenwerking tussen jong en oud en het betrekken van de jongere generatie bij een toneelstuk over geschiedenis, verliep verrassend soepel, vindt Jos Knapen. ‘Bij De weg naar vrijheid waren we als oudere generatie nog bang dat dat hard werken zou zijn. Zouden we niet te veel naar consensus moeten zoeken? Gelukkig had regisseur Silvia al veel ervaring en contacten opgedaan. Ze vroeg of ik meeging naar de plaatselijke middelbare school. Als je eenmaal een paar jongeren hebt overtuigd om mee te doen, ontstaat er vanzelf een olievlekeffect, zeker in een dorp als Heusden. We moesten alleen oppassen dat we geen jeugd weglokten uit het reguliere verenigingsleven, zoals de voetbalclub. Dat wordt je in een dorp natuurlijk niet in dank afgenomen.’

Joris Berkers (17 jaar) start in het nieuwe schooljaar met de studie RuimtelijkeOntwikkeling. Hij speelde al een aantal jaar bij de jeugdafdeling van toneelvereniging Onderling Kunstgenot en werd door de regisseur van Trug noa Heuze gevraagd om mee te doen. Joris vertolkte de rol van Driekske (‘een niet al te slimme turfsteker van vijftien jaar’) én Wim (‘een kakker uit buurdorp Asten’). Over het samenwerken met de wat oudere bewoners uit het dorp is Joris enorm te spreken: ‘Ik heb een bijbaantje op een golfbaan, dus ik ben al gewend om met wat oudere mensen om te gaan. Ik had daardoor ook geen vooroordelen over ouderen. Misschien alleen dat ze supergezellig zijn! Tijdens de repetities met oudere medespelers werd er lekker gekletst met een kopje koffie erbij. Ik vond dat leuk en vaak ook leerzaam. Ik leerde van hen bijvoorbeeld wat meer over de context en het leven ten tijde van het toneelstuk. In de jaren vijftig was het bijvoorbeeld raar om ongetrouwd zwanger te zijn of samen te wonen. Nu gaan we daar veel vrijer mee om.’

Het leren van elkaar speelde een prominente rol tijdens de repetities. Jos herinnert zich een mooi moment. ‘Onder jongeren van nu verdwijnt het Heusdens dialect jammer genoeg in rap tempo. Toch bleek tijdens de repetities dat ze hun interesse zeker niet verloren zijn, ze pikten het zo weer op. Een jongere speler had de rol van een meid uit Someren. Dat is een buurdorp van Heusden, maar het dialect verschilt behoorlijk van het onze. De speler wilde écht haar best doen om het onder de knie te krijgen. Een oudere speler stond ooit voor de klas in Someren en nam haar jongere medespeler onder haar hoede. Samen oefenden ze tot de ‘Somerense meid’ vloeiend Somerens sprak. Prachtig om te zien!’ Uiteindelijk was volgens Jos ongeveer een kwart van de mensen op het toneel jonger dan dertig jaar. ‘Per saldo hadden we niet genoeg spelers, maar met de inzet van dubbelrollen en een paar goede grimeurs, lukte het prima! Mijn zoon speelde ook mee en werd door die goede grime zelfs niet herkend door een paar dorpsgenoten, terwijl hij hier is opgegroeid. Ze waren verbaasd toen ik onthulde dat dat onze Arno was’.

Jos ziet zichzelf vanwege zijn leeftijd (78) in de toekomst geen hoofdrol meer spelen. Maar de nieuwe combinatie van het schrijven en spelen was een geweldige ervaring. ‘Het was fantastisch om uit mijn eigen jeugd te kunnen putten en iets te kunnen betekenen voor mensen door ze een mooie en herkenbare avond te bezorgen. We hebben goede hoop dat Trug noa Heuze voor jongere én oudere spelers een mooie kennismaking was met toneel, dus misschien blijven er wel een paar gezellig plakken!’

Beeld: Bram Becks