Datingfraude: pas op dat liefde niet blind maakt
Maandag 25 oktober 2021‘Denk aan datingfraude als iemand alleen digitaal contact wil’
Frank Wagemakers, Slachtofferhulp Nederland
Boven op een roze wolk verliezen we soms ons gezonde wantrouwen. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben. Criminelen kunnen zich voordoen als stapelverliefde potentiële partners – die ineens geld nodig hebben. Tegen de tijd dat het verzoek om geld komt, hebben ze hun slachtoffer vaak al zorgvuldig ingepalmd. Franck Wagemakers van Slachtofferhulp Nederland vertelt hoe datingfraude in z’n werk gaat.
Een datingsite kan een uitkomst zijn voor wie zijn of haar partner heeft verloren, gescheiden is, of misschien al jarenlang alleen is. ‘Door je in te schrijven geef je aan dat je openstaat voor contact, maar daar kúnnen anderen misbruik van maken’, zegt Franck Wagemakers, beleidsmedewerker bij Slachtofferhulp Nederland. ‘Mensen die datingfraude plegen, doen zich voor als iemand anders en zijn alleen uit op je geld.’
Een vak
Vaak spint de crimineel eerst een zorgvuldig web vóór het eerste verzoek om geld komt. ‘Datingfraude is als het ware een vak dat deze mensen tot in de puntjes beheersen’, zegt Wagemakers. ‘Ze zijn er goed in om te zeggen wat jij wilt horen. Ook blijken er vaak opvallend veel overeenkomsten te zijn, bijvoorbeeld in afkomst, muzieksmaak, hobby’s. Té veel overeenkomsten zouden eigenlijk al argwaan moeten oproepen.’
Snel, snel
Wat verder opvalt is dat een fraudeur een relatie heel snel wil opbouwen, heel veel berichtjes stuurt én alles digitaal wil doen, zegt Wagemakers. ‘Live contact is om de een of andere reden onmogelijk – bijvoorbeeld omdat iemand ver weg is en pas over een aantal maanden weer in Nederland is. Verder raden datingfraudeurs nogal eens af om met andere mensen over de relatie te praten, onder het mom: “dit is ons geheimpje”. Het gaat allemaal heel geraffineerd. Als de fraudeur om geld vraagt, is het slachtoffer vaak al helemaal meegenomen in het verhaal.’
De slachtoffers
Zoals er gemeenschappelijke kenmerken van de fraudeurs zijn, zo zijn die er ook van de slachtoffers, vertelt Wagemakers. ‘Hét slachtoffer bestaat uiteraard niet. We zien wel dat vrouwen relatief vaak slachtoffer worden, vaak als ze tussen de 45 en 65 jaar zijn. Onderzoekers noemen dat wel de “nu ik”-groep: vrouwen die veel voor een ander hebben gezorgd of net een ongelukkige relatie achter de rug hebben en nu zélf willen genieten. Ze willen nu zelf eens gezien worden en aandacht krijgen. Uit onderzoek blijkt dat veel slachtoffers sociaal vaardig en financieel zelfstandig zijn en een goed opleidingsniveau hebben.
Grenzen aangeven
Een tweede groep die we zien, zijn de mensen die minder goed zijn in het aangeven van hun grenzen, aandacht zoeken en kwetsbaar zijn voor de zogenaamde genegenheid van een datingfraudeur. De derde groep die relatief vaak slachtoffer wordt van datingfraude, zijn mensen van rond de zeventig of tachtig die nog één keer in hun leven alles anders willen doen. Soms hebben ze spijt dat ze eerder in hun leven nooit echt uit de band zijn gesprongen, maar altijd gedisciplineerd en zuinig hebben geleefd.’
Geraffineerd
Ook het verzoek om geld is vaak zó geraffineerd en geloofwaardig – soms compleet met nepdocumenten die niet van echte zijn te onderscheiden – dat het niet eens heel verwonderlijk is dat iemand die op een roze wolk zit, daarin meegaat. Bijvoorbeeld, kort voor de geplande echte ontmoeting: ‘Mijn vlucht is vanwege corona geannuleerd en nu moet ik vandaag nog een nieuw ticket kopen, maar ik kan op het vliegveld niet bij m’n spaarrekening’. Of: ‘Ik moet verlofdagen kopen om nu al vrij te nemen zodat ik naar je toe kan. Ik betaal je binnen een maand terug.’
Dubbel slachtoffer
Soms eindigt de oplichting als het slachtoffer té veel argwaan krijgt, andere keren belt de bank dat er geld wordt overgemaakt naar een frauduleuze rekening. Wie er eenmaal achter komt dat de vermeende geliefde een fraudeur is, durft daar vaak niet voor uit te komen, vertelt Wagemakers. ‘De omgeving doet aan victim blaming: het slachtoffer krijgt verwijten in plaats van medeleven. “Hoe kon je nou zó dom zijn?” of: “Je maakt toch niet zomaar 8.000 euro over?” Mensen voelen zich zelf vaak al dom, verdrietig en boos. Dan helpen zulke reacties niet in het herstel.’
Kleine pakkans
Wat ook niet helpt is dat de pakkans van de daders ontzettend klein is. ‘Er zitten bijvoorbeeld hele criminele netwerken in onder meer Nigeria nepprofielen aan te maken. Je komt er niet achter wie dan precies jou heeft opgelicht. De politie kan ontmoedigend reageren dat aangifte doen geen zin zou hebben omdat je het geld tenslotte zelf hebt overgemaakt. Door onvoldoende steun van instanties word je dan “secundair gevictimiseerd”: je wordt voor een tweede keer slachtoffer.’
Accounts blokkeren
Wagemakers raadt aan om toch altijd aangifte te doen en om gebruikte accounts meteen te blokkeren, ook uit zelfbescherming. ‘We zien soms dat het gevoel zó sterk is, dat een slachtoffer toch weer contact opneemt en opnieuw wordt opgelicht. Daar moet je jezelf tegen proberen te beschermen. Als het contact via sociale media is gelegd, bijvoorbeeld Facebook, dan is het ook altijd goed daar contact mee op te nemen.
Fraudehelpdesk en Slachtofferhulp
Verder zou ik mensen aanraden melding te maken bij de Fraudehelpdesk en contact op te nemen met Slachtofferhulp Nederland. Wij verlenen kosteloos emotionele en juridische ondersteuning om herstel en recht te vinden en bieden ook lotgenotencontact.’ Het belangrijkste advies van Wagemakers om datingfraude te voorkomen, is: ‘Wees alert als iemand alleen digitaal contact wil. Probeer wanneer het online klikt, ook in het echt af te spreken. En doe dat – om weer andere risico’s te voorkomen – bij voorbaat in de horeca.’
Sylvia (54) werd ruim twee jaar geleden slachtoffer van datingfraude. ‘Een betaalde datingsite leek me een vertrouwde plek. Maar datingfraude is zó lucratief, dat het blijkbaar prima uit kan om daar abonnementskosten voor te betalen. Ik kwam zelf uit een vervelende periode met een verbroken relatie en een contact dat niet lekker liep. Wie weet vind ik hier de liefde van mijn leven – dat was mijn gedachte. Ik reageerde op het profiel van iemand die op een booreiland werkte. Mijn broer heeft dat werk ook gedaan, dus ik heb van alles gecheckt en het klopte allemaal. We hadden heel leuk contact. We belden ook, maar voor videobellen was de verbinding niet sterk genoeg, zei hij. Op een gegeven moment wilde hij eerder met verlof om naar mij toe te kunnen, maar daar zaten wel kosten aan: zijn vervanger moest worden betaald. Hij vroeg een kennis dat naar mij over te maken, waarna ik het naar hem over kon maken. Zo heb ik een paar keer geld doorgesluisd – daar zag ik geen kwaad in. Hij stuurde allerlei documenten als bewijs. Het leek aan alle kanten te kloppen. Later ging ik ook rechtstreeks geld overmaken, tot de bank mij belde om te vertellen dat ik geld overmaakte naar een frauduleuze rekening. De medewerker vroeg of ik soms geld overmaakte naar iemand met wie ik internetdate. Ik was eerst boos over die vraag, maar realiseerde me snel dat ik opgelicht was. Ik ben ontzettend veel geld kwijtgeraakt, heb er zelfs een lening voor afgesloten. Later bleek dat het geld dat ik had doorgesluisd, afkomstig was van andere slachtoffers. Waar ik echt boos over was, was dat hij er ook mijn zoon van twaalf in had betrokken. Daar had hij aan de telefoon mee gesproken. Hij sprak overigens perfect Engels, niet Nigeriaans-Engels, zogezegd. Ik was boos, machteloos, verdrietig en durfde het eerst aan niemand te vertellen. Nu doe ik dat juist wel. Het is goed anderen ervan bewust te maken dat datingfraude bestaat en dat je niet de enige bent als dit je overkomt – datingsites zitten vol fraudeurs. Je bent ook niet dom, want dit gaat zó geraffineerd. Het heeft wel even geduurd voor ik mensen weer durfde te vertrouwen, zeker op relatiegebied. Je gaat er bijna aan twijfelen of er nog wel normale mensen op datingsites zitten. Maar ik heb er bewust voor gekozen niet in de put te gaan zitten. Mijn wereld is op z’n kop gezet, maar als je onderuitgaat, sta je sterker op. En mijn belangrijkste advies: geef nooit de hoop op echte liefde op.’
Groet & Ontmoet is de ‘datinghoek’ van KBO-Brabant. U vindt hier leden van KBO-Brabant die op zoek zijn naar een levens-, stap- of reismaatje. U kunt op de oproep van een ander reageren of zelf een oproep plaatsen. Die mogelijkheid is alleen beschikbaar voor leden van KBO-Brabant; u moet inloggen met uw lidnummer en een wachtwoord. Zo weet u dus zeker dat u contact hebt met een medelid. Kijk hier voor meer informatie.
Gerelateerde artikelen
Geniet van alle ONS voordelen als KBO lid:
✔ Ontvang 11x per jaar het print magazine ONS.
✔ Ontvang 12x per jaar het ONS Mailmagazine
✔ Iedere dag 8 verschillende puzzels maken
✔ Er op uit met voordeel
✔ Veel keuze uit aanbiedingen