‘Zelf grip met intensieve ondersteuning’

In Nederland hebben ongeveer 1,2 miljoen mensen diabetes type 2. Het ís mogelijk om de glucosewaarden weer gezond te krijgen. Dat vraagt inzet, doorzettingsvermogen en vooral: intensieve begeleiding. Dat laatste is vaak lastig te realiseren. Daarom is er nu het Mijn Diabetes type 2 Plan.

Bij mensen met diabetes type 2 reageert het lichaam minder goed op insuline of maakt het te weinig insuline aan. Dit is het hormoon dat de bloedsuiker in het lichaam regelt. Bij te weinig of niet goed werkende insuline blijft er te veel suiker in het bloed zitten. Op korte termijn kan dat zorgen voor vervelende kwaaltjes. Denk aan veel dorst hebben, veel moeten plassen en een vermoeid gevoel. Op de lange termijn kunnen klachten ernstiger en zelfs levensbedreigend zijn. Zo weet specialist ouderengeneeskunde Shahnam Sharif uit zijn promotieonderzoek dat diabetes type 2 tot een hoger risico op hart- en vaatziekten leidt. Ook nierproblemen en dementie worden ermee geassocieerd. “Het is voor mensen met diabetes type 2 dus belangrijk om op tijd met de juiste maatregelen aan de slag te gaan”, zegt Sharif.

Sharif merkt dat zijn patiënten die ernstige gevolgen vaak niet kennen. En dat voor wie serieus aan de slag wil met leefstijl om z’n bloedsuiker onder controle te krijgen, het vaak lastig blijkt. Don Bethume, 77 jaar en naar eigen zeggen topfit, weet er alles van. Zo’n vijftien jaar geleden ontdekte hij dat hij diabetes type 2 heeft. Don: “Ik deed er alles aan en volgde de adviezen van mijn huisarts netjes op. Ik bewoog veel, at al jaren koolhydraatarm, dronk geen alcohol en ik rookte niet. Toch kreeg ik mijn glucosewaardes niet onder controle. Sterker nog: mijn waardes stegen. Dat we de vinger er niet achter kregen, vond ik geen fijn idee.”

Voor Sharif is het een herkenbaar verhaal. “Afhankelijk van de hoogte van de bloedsuikerspiegel – en dus de ernst van de diabetes – krijgen patiënten het advies om met leefstijl aan de slag te gaan. Een patiënt komt gemiddeld vier keer per jaar terug bij de huisarts of praktijkondersteuner om te kijken hoe het ervoor staat. Dat is best weinig als je écht een leefstijlverandering wil doorvoeren die impact heeft. Begrijpelijk, want huisartsen hebben het druk. Maar voor een diabetespatiënt zet het geen zoden aan de dijk”, stelt Sharif. Bovendien is een huisarts geen specialist op het gebied van voeding. “We hebben een intensief programma nodig waar de patiënt altijd op terug kan vallen en waar een vakkundige diëtist aan gekoppeld is”, zegt Sharif.

Zo werd het Mijn Diabetes type 2 Plan in het leven geroepen. Dat is een internationaal bewezen programma dat door FoodFirst Health voor de Nederlandse markt beschik­baar werd gemaakt in samenwerking met VGZ. FoodFirst Health is een non-profit zorgorganisatie die leefstijl als onderdeel van goede zorg inzet. Sharif is er – naast zijn werk als specialist ouderengeneeskunde – medisch directeur. “Je kan FoodFirst Health zien als de ontwikkelaar van het Mijn Diabetes type 2 Plan. Dit is een digitaal behandelprogramma. Onder begeleiding van een eigen diëtist werken mensen met diabetes type 2 aan het verlagen van hun bloedsuiker door gezonde voedings­keuzes, meer lichaamsbeweging, meer slaap en minder stress. Afgelopen voorjaar gingen de eerste patiënten van start.”

Don is een van hen. “Via de nieuwsbrief van VGZ zag ik een oproep dat je je voor het programma kon opgeven”, vertelt hij. Don sloeg aan op het feit dat het programma maar liefst twee jaar duurt. “Ik weet van mezelf: als ik aan zoiets begin, dan gá ik er ook voor. En twee jaar klonk alsof het serieus was, alsof ik écht de tijd kreeg om mijn gedrag te verande­ren.” Don vertelt hoe het werkt. “Online kon ik een diëtist kiezen. Ik koos voor Carlo, waar­na ik een app moest installeren en we een di­gitaal intakegesprek hadden. Carlo vertelde wie hij is, ik vertelde wie ik ben en wat mijn doelen zijn. Mijn doelen zijn vooral om ge­wicht te verliezen en om mijn HbA1c-waarde (de langdurige bloedsuikerspiegel; dit geeft een beeld van de gemiddelde bloedglucose­waarden over de afgelopen twee tot drie maanden, red.) naar beneden te krijgen. Die doelen heb ik in de app gezet en daar baseert Carlo zijn advies op. Zo vertelde hij dat ik pri­ma volkorenpasta, aardappelen en fruit kan eten, maar dat snelle suikers zorgen voor glucosepieken. Ook adviseerde hij een voe­dingsdagboek bij te houden, waarin ik op­schrijf wat ik eet en wat dat doet met mijn glucosewaardes. Dat geeft nieuwe inzichten, bijvoorbeeld dat ik pruimen beter kan laten staan. Ook schrok ik van de piek die ik kreeg na het eten van risotto. Als ik ergens vragen over heb, dan stel ik die via de app aan Carlo. Elke week beantwoordt hij ze in een video, heel handig.”

Het interactieve element is volgens Shahnam Sharif de succesfactor van het programma. “We weten dat leefstijl alleen werkt als een persoon gemotiveerd is om te veranderen. Daarom is het voor een programma als Mijn Diabetes type 2 Plan essentieel om mensen zélf regie te geven. In dit programma hebben we dat gedaan door gebruikers de mogelijkheid te geven om de eigen voortgang in te zien en op elk moment van de dag vragen te kunnen stellen aan de diëtist. Het is goed om van Don te horen dat dat dus ook goed bevalt. Want hoewel het voordeel van zo’n app is dat die altijd binnen handbereik is, is het nadeel dat je er digitaal vaardig voor moet zijn.” Don ziet dat niet als een nadeel. “De app is eenvoudig te gebruiken. Ik vind het juist handig dat ik niet steeds naar een fysieke afspraak hoef. Al zou ik het wel leuk vinden om Carlo een keer in levenden lijve te ontmoeten natuurlijk.” Don heeft wel een tip voor het programma: “De inzichten in glucosewaardes zijn heel leerzaam, maar nu moet ik elke dag in mijn vinger prikken om die inzichten te krijgen. Het zou mooi zijn als het programma in de toekomst zo’n plakker beschikbaar zou stellen aan deelnemers, zodat zij hun glucosewaardes de hele dag via een app in de gaten kunnen houden. Dan kan je je voeding nóg beter afstemmen op wat dat met je lichaam doet.”

En dan nu de hamvraag: merkt Don al iets aan zijn gewicht en zijn HbA1c-waarde? Op het moment van schrijven is Don amper twee maanden onderweg en kan hij deze vraag verrassend genoeg bevestigend antwoorden. “Ik ben al een paar kilo kwijt en ook mijn glucosewaardes lijken te dalen. Dat werkt heel motiverend voor de komende twee jaar.”

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met VGZ.

Beeld: Roland van den Eijnden