ANWB AutoMaatje: kleine ritjes, groot verschil!

ANWB AutoMaatje is een maatschappelijke vervoersdienst bedoeld om mensen zo lang mogelijk mobiel te houden en te laten deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. De vrijwilliger die rijdt en de deelnemer die ergens naartoe wordt gebracht voeren onderweg vaak hele gesprekken. “Ik hoop altijd dat ze onderweg ergens in de file terechtkomen, zodat hun gesprek nog wat langer duurt”, lacht grondlegger Gerard van den Bos.

Voor wie minder mobiel is, geen eigen vervoer en slechts beperkte toegang tot het openbaar vervoer heeft, is ANWB AutoMaatje een uitkomst. Via deze vervoerservice brengen vrijwilligers minder mobiele plaatsgenoten tegen een kleine onkostenvergoeding naar bijvoorbeeld een doktersafspraak, een winkel, de kapper of familie of vrienden. De vrijwilliger haalt zijn of haar ‘automaatje’ op met de eigen auto, en brengt zijn passagier natuurlijk ook weer netjes thuis.

Gerard van den Bos is de grondlegger van ANWB Automaatje. Hij werd onlangs koninklijk onderscheiden. Bij de uitreiking van de ridderorde sprak Araya Sumter, directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mooie woorden tot Van den Bos. Ze haalde de grote maatschappelijke impact van zijn initiatief aan: vrijwilligers die zichzelf en hun auto inzetten voor het vervoeren van plaatsgenoten die minder mobiel zijn. “In de buurt, daar gebeurt het. De ritjes leveren voor chauffeur en vervoerder steevast mooie ontmoetingen op”, aldus Sumter. Een trotse Van den Bos beaamt dat: “AutoMaatje betekent voor de deelnemers dat ze hun zelfstandigheid terugkrijgen, er weer op uit kunnen en in contact komen met buurtgenoten. Voor de vrijwilligers is het positieve van AutoMaatje dat zij een nuttige en verrijkende tijdsbesteding krijgen.”

“ANWB AutoMaatje bestaat nu iets meer dan tien jaar”, gaat Van den Bos verder. “Het is het grootste maatschappelijke vrijwillige vervoersprogramma van Nederland en waarschijnlijk van Europa. Onlangs passeerden we de mijlpaal van anderhalf miljoen ritten. Het project loopt in 138 gemeenten door heel Nederland en de 5.298 vrijwilligers maken zo’n kleine veertigduizend ritten per maand. AutoMaatje brengt maandelijks meer dan vijftigduizend mensen naar de plek die ze willen. Best wel indrukwekkende cijfers, niet? En de groei zit er nog steeds in: elke maand komen er nieuwe gemeenten, vrijwilligers en deelnemers bij. Elke rit is eigenlijk een wonder op zich: door AutoMaatje komen buurtgenoten weer met elkaar in contact en spreekt iemand die soms dagen alleen thuis zit weer eens iemand. In de auto worden hele gesprekken gevoerd.”

De inmiddels gepensioneerde Van den Bos duikt op ons verzoek in de geschiedenis van ANWB AutoMaatje. “Ik was bij de ANWB innovatieconsultant en verantwoordelijk voor het bedenken en realiseren van nieuwe diensten”, vertelt hij. “De ANWB heeft al jaren als streven om diensten aan te bieden die nuttig zijn voor leden, het bedrijf en de maatschappij. Op basis daarvan ben ik op zoek gegaan naar mobiliteitsproblemen voor grote groepen mensen in Nederland. Ik zag dat veel mensen fors in de problemen komen als ze slechter ter been worden. Het gaat in totaal om meer dan een miljoen mensen, en die groep groeit. En we kennen ze allemaal: het zijn onze ouders, ooms, tantes, die mijnheer of mevrouw in de straat die in de stoel voor het raam zit, noem maar op.” Minder mobiel zijn zorgt voor allerlei praktische problemen maar leidt ook tot eenzaamheid. “En dat heeft weer een negatieve invloed op de gezondheid”, vult Van den Bos aan. “Ik ben toen op zoek gegaan naar een praktische oplossing. In België was er een bewezen succesvolle aanpak die ik als basis kon gebruiken voor het ontwerpen van ANWB AutoMaatje. De ANWB-directie zag het belang in en gaf mij de opdracht om AutoMaatje te realiseren. Niet als ledendienst, maar voor iedereen die minder mobiel is.”

Als Programmamanager ANWB Automaatje zorgde Gerard van den Bos ervoor dat de dienst een nuttige oplossing is voor minder mobiele mensen in zoveel mogelijk plaatsen in Nederland. “Zeg maar van de tekentafel – met het oplossen van alle puzzels op het gebied van organisatie, financiën, verzekeringen, sociale veiligheid, juridisch, duurzame samenwerking, betaalbaarheid en automatisering – tot vele honderdduizenden ritten en ontmoetingen tussen plaatsgenoten overal in het land. Ja, AutoMaatje is, hoe simpel het in de uitvoering ‘onder de motorkap’ ook lijkt, best wel ingewikkeld. Toen het er eenmaal was, ben ik de boer op gegaan om met gemeenten en welzijnsorganisaties te komen tot oprichting van zoveel mogelijk lokale AutoMaatje-projecten. In Brabant hebben we daarbij veel steun gehad van toen KBO-Brabant, nu Senioren Brabant-Zeeland.”

Lees verder onder de foto

Eén van de plaatsen waar AutoMaatje een grote vlucht heeft genomen is het Brabantse Son en Breugel. “We zijn een gemeente van 18.000 inwoners en we rijden hier al vijfduizend ritten per jaar”, vertelt Jan Frans Brouwers. “Het is hier een enorm succes geworden.” Brouwers is betrokken bij het burgerinitiatief Son en Breugel Verbindt: “Wij luisteren naar de wensen en ideeën van onze inwoners. En daar kwam uit: wij zijn niet mobiel genoeg, kunnen jullie daar iets aan doen? Wij hebben toen contact gezocht met Gerard. En hij antwoordde streng: ‘Jullie zijn geen gemeente of welzijnsinstelling; wij doen geen zaken met burgerinitiatieven’. Gelukkig wilde Gerard wel een keer komen luisteren naar ons; hij was toch in de buurt. Toen hij eenmaal met Maurice Peters en mij gesproken had, was hij helemaal om en mochten wij AutoMaatje opstarten.”

Net als Gerard van den Bos hoopt ook Jan Frans Brouwers soms stiekem dat een rit noodgedwongen wat langer duurt: “We duimen dan dat de brug over het kanaal open staat, dan kunnen de deelnemers hun verhaal kwijt. Tijdens de rit komen er allerlei vragen naar voren die vaak simpel op te lossen zijn. Maar ook voor de chauffeur kan het positief werken. Er kwam plots een verzoek voor een rit helemaal naar Antwerpen. Wij schrokken, maar als je zag hoeveel chauffeurs die rit graag wilden rijden… Daar werden wij stil van! Ook chauffeurs kunnen eenzaam zijn, blijkt wel. Zij vinden het super om gezellig naar Antwerpen te rijden. Zo helpen de inwoners elkaar, of je nu chauffeur bent of gereden wordt.”

Jan Frans Brouwers is namens 50PLUS lid van Provinciale Staten van Noord-Brabant. In die hoedanigheid zette hij zich in voor een bijdrage van de provincie van liefst 1,5 miljoen euro voor initiatieven zoals ANWB AutoMaatje.“Ik ben jaren bezig geweest om de Statenleden, gedeputeerden, de Commissaris van de Koning, de griffie en de ambtenaren te vertellen wat AutoMaatje is”, zegt hij. “Ik kreeg zelfs de bijnaam Mr. Automaatje. Bij iedere presentatie noemde ik wel een keer AutoMaatje en dat leidde er uiteindelijk toe dat de gedeputeerde besloot om dat schitterende bedrag vrij te maken voor AutoMaatje of vergelijkbare initiatieven. Er zijn nog ongeveer dertig gemeentes in onze provincie die AutoMaatje nog niet geïntroduceerd hebben. Nou, daar is nu geld voor gebudgetteerd. Mooier kan het niet, toch?”

Zowel Jan Frans Brouwers als Gerard van den Bos zien de toekomst van ANWB AutoMaatje rooskleurig in. “Ongeveer de helft van de gemeenten in Brabant doet mee”, zegt Brouwers. “Met de bijdrage van de Provincie staat de andere gemeenten niets meer in de weg om ook AutoMaatje op te starten. In Son en Breugel kunnen we niet meer zonder. Onze inwoners zijn ongelooflijk blij dat zij mobiel zijn geworden, dat zij naar het ziekenhuis, de eettafel, bridge of fysiotherapeut gebracht kunnen worden.” Van den Bos ziet dat bij de ANWB een deskundig en bevlogen team bezig is met AutoMaatje. “De medewerkers houden AutoMaatje groeiend en up-to-date met alle nieuwe ontwikkelingen op bijvoorbeeld het terrein van de Wmo. Ze blijven werken aan het belangrijkste doel: het oplossen van praktische vervoersproblemen voor minder mobiele mensen op zoveel mogelijk plekken in Nederland. Ik hoop altijd dat een rit ertoe leidt dat mensen weer mobieler en zelfstandiger worden. Hoe hard AutoMaatje in tien jaar ook is gegroeid en hoeveel mensen we ook gelukkig maken, er zijn nog steeds zoveel mensen die onvrijwillig thuis zitten omdat ze minder mobiel zijn. Daarom roep ik iedereen op: word vrijwillige chauffeur bij de ANWB! Want even iemand naar de winkel, de dokter of een vriend brengen is voor u een klein ritje, maar voor een ander een wereld van verschil!”

Ga voor meer informatie naar anwb.nl/automaatje

Foto’s: ANWB, Elizar Veerman