Hard werkend, aardig, dienstbaar: maar gaan zorgwerkers uit Azië onze arbeidskrapte opvangen?

Kunnen zorgmedewerkers uit landen als Filipijnen en Indonesië het schreeuwend tekort aan personeel in de Nederlandse (ouderen-)zorg opvangen? Wat vindt mede-oprichter Frank van Gool van OTTO Work Force in Venray? Het bedrijf is Europa’s grootste internationale arbeidsbemiddelaar en ook actief in de werving van Aziatische zorgprofessionals.

De gebarentolk moet alle zeilen bijzetten om Mark Rutte bij te houden. Het is vrijdag 17 november 2021 als de minister-president ingrijpende maatregelen aankondigt wegens de snelle verspreiding van corona. Ondanks de vaccinaties is het aantal besmettingen geëxplodeerd. Terwijl iedereen hoopte “zo’n beetje helemaal van de ellende af te zijn.”

Rutte: “De druk op de zorg is extreem hoog. Zo hoog dat heup-en knieoperaties, maar ook hartoperaties, weer moeten worden uitgesteld.” Het OMT voorspelt 3500 IC-opnames. “Dat drukt alle reguliere zorg eruit, met alle gezondheidsschade van dien”, wanhoopt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid.

Frank van Gool (1965) herinnert het zich nog goed. “Theaters en horeca moesten weer dicht. Dit alles kwam door een tekort aan IC-bedden. Aan handjes aan die bedden. We zeiden: laten we tweehonderd IC-verpleegkundigen uit de Filipijnen en Indonesië hierheen halen.”

Twee dagen later starten OTTO-collega’s in Azië de werving. Wordt een offerte opgevraagd voor intensieve Nederlandse taaltraining bij gerenommeerde Nederlands taleninstituten. En zijn er contacten gelegd om de toekomstige medewerkers voor te bereiden op hun werk in dat verre landje aan de Noordzee. Van Gool: “In januari ’22 begonnen we deze mensen intensief te trainen. Zes maanden later waren ze klaar.”

De eerste lichting komt onder meer aan het werk in het Zuyderland-ziekenhuis in Geleen en Heerlen en is daar inmiddels goed gewend, vertelt Van Gool. “Ze spreken al wat Limburgs en doen mee aan carnaval.”

Tegenwoordig zijn enkele honderden Aziatische medewerkers in Nederlandse zorginstellingen aan de slag, dankzij bemiddeling door dochterbedrijf OTTO Health Care. Van Gool: “Niet alleen in ziekenhuizen, maar ook in de ouderenzorg, jeugdzorg en gehandicaptenzorg zetten we medewerkers in.”

Het uitzendbureau pretendeert op ethische wijze goed gekwalificeerd zorgpersoneel in te schakelen. Zo rekruteert het zijn krachten alleen in landen met een overschot aan mensen in de zorgsector. Van Gool: “In Indonesië heeft 33 procent van de verpleegkundigen geen werk.” OTTO mikt alleen op zorgpersoneel werkzaam in particuliere klinieken die welgestelde patiënten bedienen. Openbare ziekenhuizen worden niet benaderd.

De kandidaten worden na een selectieprocedure klaargestoomd voor de Nederlandse zorg. Ze worden voorbereid op onze gewoonten en cultuur. Inclusief GTST kijken, Nederlandse kranten lezen. “We willen in Azië een campus opzetten. Een soort Holland-huis: je komt binnen en alles is Hollands. Je spreekt er Nederlands en eet bijvoorbeeld erwtensoep.” Opmerkelijk: ze leren ook om te gaan met het soort Nederlander dat niet op zijn mondje is gevallen.

De zaken worden dus serieus aangepakt. Dat blijkt ook uit de samenwerking tussen OTTO en een christelijke universiteit in Jakarta: studenten krijgen in hun eerste twee jaar een zorgopleiding en worden in de tweede helft van hun studie onder meer voorbereid op hun werk in Nederland.

Voor alle zorgmedewerkers geldt dat ze na maximaal vijf jaar werken en goed verdienen in Nederland terugkeren naar hun vaderland. Voorzien van een schat aan ervaring en kennis. “In de ziekenhuizen daar krijgen ze daarom een betere positie.”

Hoe zijn de ervaringen? “Echt goed! Onze Aziatische zorgmedewerkers zijn heel positief en ambitieus. Ze zijn aardig en dienstbaar. Een kennis belde. Hij lag in een Haags ziekenhuis en vertelde dat hij door zeer aardige Indonesische verpleegsters werd geholpen. ‘Zijn die van jou?’, vroeg hij. Ja dus.”

Het Aziatisch zorgpersoneel werkt er keihard. “Op de afdelingen verbetert de sfeer. Het maakt deze zorgmensen niet uit om ’s nachts of in het weekend te werken. Zo verdienen ze meer. Ik heb weleens hun loonstrookjes gezien. Nou, ze houden veel over!”

Volgens Van Gool speelt heimwee nauwelijks. De medewerkers videobellen met het thuisfront en gaan jaarlijks een maand op vakantie naar huis. Hebben ze kinderen, dan vangt de familie hen thuis op. “Dat zit in de cultuur. De familie is trots op iemand die in het buitenland werkt en zo geld binnenbrengt. Inkomsten waardoor men het gezamenlijk beter heeft.”

Van Gool voorzag kort na de millenniumwisseling de huidige algemene arbeidskrapte, een tekort dat door de vergrijzing verder zal uitdijen. “Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. In het jaar 2000 telde Nederland één 65-plusser op vier werkenden. Tussen 2045 en 2050 zal dat één 65-plusser op twee werkenden zijn.”

En de Nederlandse zorgsector? “Over tien jaar wordt een tekort aan 247.000 mensen verwacht. Waarvan het merendeel werkzaam in de ouderenzorg.” Hoofdschuddend: “We kunnen echter geen 247.000 mensen uit Filipijnen en Indonesië hierheen halen.”

Meer heil ziet hij in een combinatie van maatregelen tegen personeelstekorten: meer efficiëntie in de zorg door automatisering. Het uit handen nemen van allerlei tijdrovende administratieve bezigheden. Daarnaast het aantrekkelijker maken van werken in de zorg. “En inderdaad ontkom je er niet aan om mensen uit het buitenland te halen.”

Om uiteindelijk – in de woorden van Rutte – te voorkomen dat straks “de druk op de zorg extreem hoog” wordt. Met alle gezondheidsschade van dien.