De Empathische Woning: het huis als mantelzorger

De Empathische Woning laat zien hoe slimme concepten en technologie het dagelijks leven van mensen met lichte dementie aangenamer maken en taken van mantelzorgers kunnen verlichten. Een huis dat meedenkt en ondersteunt, dat is waardevol!

In Arnhem staat de Empathische Woning, een huis waarin allerlei proeven worden gedaan met innovatieve oplossingen voor het bouwen voor kwetsbare groepen. Een van die kwetsbare groepen bestaat uit mensen met beginnende dementie. In het huis wordt een omgeving gecreëerd die ervoor moet zorgen dat zij langer ‘zelfstandig’ thuis kunnen wonen. Het huis zou deels de taken van de mantelzorger of de zorg kunnen overnemen. Een huis dus dat weet wat de inwoner nodig heeft en reageert op zijn of haar behoeften. Een huis dat zorgt dat de bewoner bijvoorbeeld voldoende beweegt, verzorging op maat biedt en zo bijdraagt aan behoud van de gezondheid van de inwoner. Echt ‘een empathische woning’ dus.

Waar moeten we precies aan denken bij ‘een empathische woning’? Aan een huis waar de gordijnen vanzelf sluiten als het donker wordt en de lampen aangaan. Waar een stem zegt: ‘Het is bedtijd’. Aan een huis waar op de vloer pijlen de weg wijzen naar de slaapkamer. Waar de verlichting in de slaapkamer steeds minder wordt en de bewoner welterusten wordt gewenst. Waar het ’s ochtends langzaam licht wordt in de slaapkamer en de bewoner gewekt wordt met vogelgeluiden en op de muur een landschap met een opkomende zon wordt vertoond. Er wordt ook gemeld wat het lekker weer wordt en dat luchtige kleding dus een goed idee is.

In het huis wijzen de pijlen de weg naar de woonkamer. In de keuken gaat een lampje branden en de stem zegt dat het tijd wordt om te ontbijten. Een bruine boterham met kaas wordt geprojecteerd. Een kookplaat waar pannen in passen, die kan men dus niet omstoten, en waar de kookplaat zegt dat het eten klaar is en dat het er geweldig uitziet. Zo krijgt de bewoner echt zin om het op te gaan eten.

In de Empathische Woning in Arnhem houden onderzoekers zich samen met onder meer senioren, mantelzorgers en zorgorganisaties bezig met hoe het huis als mantelzorger eruit moet zien, en hoe dit toegespitst kan worden op de wensen en mogelijkheden van een senior. Corrie van Brenk en Ivonne de Valk, projectleider en procesbegeleider van het bewustwordingsproject Senioren zelf aan zet, kregen een rondleiding door de Empathische Woning. Tijdens de rondleiding stapten zij letterlijk in de wereld van ouder worden, met alle fysieke en cognitieve uitdagingen die daarbij horen. Zij ervoeren aan den lijve hoe het voelt om ouderdomskwalen te krijgen, en ze ontdekten hoe je als mantelzorger of zorgprofessional met kleine aanpassingen een fijne woonomgeving kunt creëren.

Corrie en Ivonne stapten onder meer in ouderdomssimulatiepak GERT. Met dit heel speciale pak kropen ze letterlijk in de huid van een oudere en ervoeren ze hoe het is om te leven met veelvoorkomende fysieke beperkingen. Het pak liet voelen hoe ouder worden invloed heeft op het dagelijks functioneren: het zicht vertroebelde en het gezichtsveld werd smaller, het gehoor nam af, de bewegingsvrijheid van het hoofd werd beperkt en de gewrichten werden stijver en er was verlies van spierkracht en grip. Naast de uitdagingen die het ouderdomssimulatiepak met zich meebracht ervoeren Corrie en Ivonne met een tremorsimulatie hoe het is om te leven met trillingen in armen en handen, iets wat zelfs de eenvoudigste handelingen uitdagend kan maken. Zij vonden het een indrukwekkende en ook confronterende manier om letterlijk lijfelijk te ondervinden wat ouderen dagelijks ervaren.

“Met deze simulaties en de rondleiding door de Empathische Woning kregen we meer begrip en inzicht in de leefwereld van ouderen met beginnende dementie, en dat is heel waardevol”, vertelt Corrie van Brenk na afloop. “We zagen hoe slimme technologie mensen met dementie kan ondersteunen en stimuleren. Het huis nam als het ware de rol van een mantelzorger deels over en zo werd gezorgd voor gemak, structuur en een gevoel van veiligheid. Heel indrukwekkend vond ik de COOK3R, een interactieve kookplaat die helpt bij iets simpels als het koken van een eitje. Ik heb nóg meer begrip en empathie gekregen voor mensen met dementie én met hun verzorgers, naasten en mantelzorgers!”